چند تا وبلاگ یا سایت هست که شما خواننده‌ی دائمی آنها هستید؟ اگر تعدادشان زیاد است چطوری از این که به‌روز شده‌اند و نوشته‌ی جدید دارند باخبر می‌شوید؟ یکی یکی چکشان می‌کنید یا راه حل بهتری برای این کار سراغ دارید؟ وقتی با کلی امید و پس از انتظاری کشنده برای بارگذاری کامل صفحه، همان صفحه‌ی دیروزی وبلاگ مورد علاقه‌تان در برابر چشمانتان هویدا می‌شود چه احساسی پیدا می‌کنید (نیمه‌ی بدجنس وجودم می‌گوید بپرس به چه کسی بیشتر فحش می‌دهید؟ به خودتان یا آن وبلاگنویس بیچاره؟ البته من حرفش را گوش نمی‌کنم 😉 )؟ واقعاً فکر می‌کنید چقدر احتمال دارد آن F5 زدنهای چند دقیقه یک بارتان نتیجه‌بخش باشد؟ اگر برای این مشکل دنبال راه حلی مؤثر می‌گردید ادامه‌ی این نوشته را بخوانید.
عکس زیر را با دقت نگاه کنید. این عکس تعدادی آیکون و نماد را نشان می‌دهد که همه‌شان تقریباً یک معنی می‌دهند و این روزها در اکثر سایتها و وبلاگها دیده می‌شوند (و این نشان می‌دهد که چقدر مفیدند و چقدر طرفدار دارند). آیا آنها را می‌شناسید؟ تا به حال شده روی آنها کلیک کنید؟ از این کار چیزی هم دستگیرتان شده؟ اگر حتی مشکل پاراگراف اول را ندارید اما این علامتها را نمی‌شناسید و نمی‌دانید به چه دردی می‌خورند باز هم توصیه می‌کنم ادامه‌ی این نوشته را بخوانید.
در مورد این علامتها اشتباه نکنید: اینها برای زیباتر شدن وبلاگها به کار نمی‌روند، اصولاً تأثیرشان روی زیباتر به نظر رسیدن وبلاگها و سایتها اگر منفی نباشد خیلی هم مثبت نیست (رنگ استاندارد این علامتها نارنجی است که البته من فعلاً برای همخوان کردنش با رنگ وبلاگم از یک نسخه‌ی غیراستاندارد آبی رنگش در قسمت پایین ستون سمت راست اینجا استفاده کرده‌ام). البته می‌شود گفت نشان دادن آنها مُد شده اما این فقط به دلیل آن است که کارکرد مهمی دارند و بسیار مفید هستند. بیایید در مورد اسم این پدیده خیلی بحث نکنیم و آن را همانطور که اکثریت با این نام می‌شناسندش «خروجی فید» یا «خوراک» (feed) بنامیم ولی به یاد داشته باشیم که عنوانهایی مثل خروجی آراس‌اس، خروجی اتم (بعضی تفاوت اسمها مربوط به تفاوتهایی در استانداردهای به کار گرفته شده هستند که به حال ما که استفاده‌کننده‌ی نهایی آن خواهیم بود خیلی فرقی نمی‌کند)، اشتراک، یا عناوین مشابه نیز به همین پدیده اشاره می‌کنند (شاید شنیده باشید که عربها برای شتر چهل تا کلمه‌ی مختلف دارند و صاحب‌نظران دلیل این امر را هم مفید بودن زیاد این حیوان برای آنها در طول تاریخ عنوان می‌کنند، البته مطمئناً نمی‌شود نتیجه گرفت که هر چیزی اسم زیاد داشته باشد خیلی مفید است [چون احتمالاً فوراً مثال نقضش به ذهن خطور می‌کند]، ولی خوب چه اشکالی دارد وقتی می‌خواهیم فواید پدیده‌ای را که اسم زیاد دارد بیان کنیم به این مثال استناد کنیم؟!).
«خوراکخروجی فید» همان صفحه‌ی احتمالاً مرموزی است که با کلیک بر روی آن علامتهای نارنجی رنگ نشان داده می‌شود. گاهی ممکن است آب و رنگی به آن صفحه بزنند و کمی قابل تحمل‌ترش کنند (مثل مال من، خروجی فید وبلاگ من را ببینید). اما این کار معمولاً ضروری نیست (البته فوایدی دارد) چون قرار نیست خواننده‌ی این صفحه‌ها شما باشید. درست فهمیدید! قرار نیست خواننده‌ی این صفحه‌ها شما باشید. چطور «خروجی فید»ی که قرار نیست شما آن را بخوانید برای شما مفید است، مشکلات شما را حل می‌کند یا به شما کمک می‌کند وبلاگخوان بهتری باشید؟
«خروجی فید» برای خواننده‌ی انسانی ساخته نشده، در واقع این خروجی، غذا و ورودی یک سری نرم‌افزار یا سرویس آنلاین است. با استفاده از خروجی فید وبلاگها می‌توانید به کمک این نرم‌افزارها یا ابزارها بدون آن که به خود آن وبلاگها مراجعه کنید در کمترین زمان ممکن از به‌روز شدن آنها مطلع شوید و حتی مطالب آنها را بدون این که به آنها مراجعه کنید بخوانید. این نرم‌افزارها یا ابزارها را خبرخوان یا فیدخوان می‌نامند. آنها انواع مختلفی دارند، برای استفاده از انواعی از آنها باید آنها را داونلود کرد (مثل این یا این)، دسته‌ی دیگر آنها، در واقع یک جور سایت هستند که فقط با یک ثبت نام (حتی گاهی ثبت نام در آنها هم ضروری نیست، مثل این) و بدون نیاز به داونلود (یا حداکثر با داونلود یک برنامه‌ی کوچک اضافی که وقتی خبری شد شما را خبر می‌کند 😉 ) استفاده از آنها میسر می‌شود (مثل این و این). اما استفاده از آنها چطوری است؟
شما برای این که صفحه‌ی اول وبلاگ مورد نظرتان را ببینید چه کار می‌کنید؟ نشانی آن را در نوار آدرس مرورگرتان تایپ می‌کنید. مثلاً تایپ می‌کنید: hrmoh.ir ، برای این که یک «خبرخوان» را مأمور خبر کردنتان از به‌روز شدن یک وبلاگ بکنید باید نشانی وبلاگ مورد نظرتان را به صورت مشابه در آن وارد کنید. البته نه دقیقاً نشانی آن وبلاگ را، همان نشانیی را که علامتهای نارنجی رنگ نشانتان می‌دهند باید به این ابزارها بدهید. مثلاً اگر روی خروجی فید وبلاگ من کلیک کنید متوجه می‌شوید که نشانی خروجی فید وبلاگ من این است: feeds.feedburner.com/gozir (نوار آدرس را ببینید). به همین ترتیب می‌توانید نشانی خروجی فید تمامی وبلاگهای مورد علاقه‌تان را به برنامه‌ی (یا ابزار آنلاین) خبرخوانتان بدهید (بعضی از نشانیهای فیدها طوری طراحی شده‌اند که اگر یک نرم‌افزار خبرخوان بر روی کامپیوتر شما نصب شده باشد با کلیک بر روی آنها به صورت خودکار همان نرم‌افزار خبرخوان نشانی فید را می‌قاپد، اگر الان یک چنین نرم‌افزاری روی کامپیوترتان نصب است، برای آزمایش این مورد اینجا کلیک کنید). این ابزارها برای خبر شدن از به‌روز شدن وبلاگ نیاز دارند فقط خروجی فید آن را بخوانند. به همین خاطر با سرعت زیادتری می‌توانند از به‌روز شدن یا نشدن وبلاگها خبر شوند و وقتی هم که خبر شدند معمولاً به صورت خودکار مطالب جدید را دریافت می‌کنند و به شما نشان می‌دهند.
اگر از فایرفاکس استفاده می‌کنید (استفاده نمی‌کنید؟ چرا؟ دوست دارید بدانید چرا من از فایرفاکس استفاده می‌کنم؟ اینجا را ببینید)، کارتان راحت‌تر هم شده. چون فایرفاکس به صورت خودکار تشخیص می‌دهد که چه سایت یا وبلاگی خروجی فید دارد و علامت خاصی را در قسمت نوار آدرس یا نوار وضعیتش (بسته به نسخه‌ای از فایرفاکس که از آن استفاده می‌کنید) به شما نشان می‌دهد و معمولاً اگر روی آن کلیک کنید می‌توانید به کمک خبرخوان توکار فایرفاکس (که فقط عنوانهای مطالب را نشان می‌دهد) از به‌روز شدن وبلاگهای مورد نظرتان مطلع شوید (اگر علامت فید وبلاگها را هم روی منوی بوکمارکس فایرفاکس بکشید همین اتفاق می‌افتد). البته معمولاً خبرخوان توکار فایرفاکس جز برای کارکردهای خاص خیلی مفید نیست و شما باید از ابزار یا نرم‌افزار دیگری برای این کار استفاده کنید.
اگر دقت کرده باشید من در این نوشته روی نرم‌افزار یا ابزار خاصی (غیر از فایرفاکس) تأکید نکردم. دلیلش هم این است که معمولاً در مورد این ابزارها سلیقه‌ها متفاوت است و هر کسی ابزار مورد علاقه‌ی خودش را انتخاب می‌کند. اما اگر شما از یک خبرخوان خوشتان نیامد و خواستید خبرخوانتان را عوض کنید آن وقت چه کار کنید؟ آیا باید نشانی خروجی فید هر صد تا وبلاگ مورد علاقه‌تان را در خبرخوان جدید یکی یکی وارد کنید؟ برای حل معضل تغییر سلیقه‌ی شما چاره‌ای اندیشیده شده که اسمش اُ پی ام ال است. اکثر خبرخوانها این قابلیت را دارند که لیست فیدهایشان را به یک فایل اپی‌ام‌ال تبدیل کنند و همچنین لیست فیدها را از یک فایل اپی‌ام‌ال بازخوانی کنند. این فایل و فرمت، علاوه بر این که کار سوییچ کردن از یک خبرخوان به خبرخوان دیگر را آسان می‌کند امکان این را در اختیار شما می‌گذارد که لیست وبلاگهای مورد علاقه‌تان را به دوستانتان بدهید و یا لیست آنها را در خبرخوان خود بارگذاری کنید (حتی بر اساس این ایده سایتهایی هم درست شده مثل این که با استفاده از آنها می‌توان OPML خود را به اشتراک گذاشت).
من هم‌اکنون از سرویس بلاگلاینز که یک خبرخوان آنلاین (سایت) است استفاده می‌کنم. برای استفاده از این سرویس کافی است در آن ثبت نام کنید. این سرویس امکاناتی را نیز برای اطلاع از تعداد نوشته‌های جدید وبلاگهای مورد علاقه‌ی من در اختیارم می‌گذارد (عکس پایین را ببینید). علاوه بر آن نوار ابزار گوگل برای فایرفاکس هم اشتراک مستقیم خروجی فید وبلاگها را با استفاده سرویس بلاگلاینز راحت‌تر می‌کند. هر چند این سرویس مشکلات مقطعی خاص خود را هم دارد اما استفاده از آن را به شما توصیه می‌کنم.
کاربرد فیدها محدود به وبلاگخوانی نیست. از آنها می‌توان در قالبها و شکلهای مختلف استفاده کرد. ابزارهایی وجود دارند که با تکیه بر همین پدیده سرخط سایتهای خبری و وبلاگها را در سایتهای دیگر در دسترس می‌گذارند. بسیاری از ابزارهای مدیریت محتوا (سیستمهای وبلاگنویسی و …) علاوه بر تولید فید می‌توانند خودشان اطلاعات فیدها را بخوانند. فید یک فناوری باز است، به این معنا که شکل آن مشخص است و همه‌ی برنامه‌نویسان به راحتی می‌توانند بفهمند چطور باید یک فید درست کنند یا در برنامه‌هایشان اطلاعات یک فید را بخوانند (اما همه به آن راحتی نمی‌توانند یک فایل وُرد درست کنند، چون طراح نرم‌افزار ورد جزئیات فنی آن را در اختیار همه نگذاشته است، در واقع فرمت فایل ورد یک فناوری بسته است). به همین دلیل می‌توانید انتظار داشته باشید که بر اساس فناوری فید ابزارها و نرم‌افزارهای مفید دیگری نیز عرضه شوند و علاوه بر وبلاگخوانی کاربردهای دیگری نیز برای این فناوری معرفی و عرضه شود.
مربا نده بابا .