چرا از لینوکس استفاده نمی کنم؟!

چند سال پیش که تازه با کامپیوتر و دنیای آن آشنا شده بودم مثل خیلیها علاقه‌ی زیادی به تجربه‌ی نرم‌افزارها و سیستم‌عاملهای متفاوت داشتم. در این میان لینوکس برایم سیستم عامل جالبی بود. به هر حال آشنایی رسمی من با کامپیوتر (گذشته از آموزش بیشتر نظری و نه عملی دوره‌ی دبیرستان) از همان سال اول دانشگاه و با سیستم عامل اسکو یونیکس آغاز شده بود که همخانواده و همجنس لینوکس بود و حداقل یک ترم تا وقتی که به سراغ پی‌سی و داس و مدتها بعد ویندوز رفتیم با این سیستم عامل کار می‌کردم. اولین پروژه‌ی درسی ما تایپ یک متن سه صفحه‌ای نسبتاً حجیم با ویرایشگر نه چندان خوشدست وی آی بود. پروژه‌های بعدیمان فرایندهایی شامل تایپ برنامه‌ها با همان ویرایشگر و کامپایل کردن آنها با کامپایلر خط فرمانی و ارسال نتایج به ایمیل یونیکسی استاد بود. بعد از ترم اول به ضرورت تکالیف درسی یونیکس را کنار گذاشتیم اما من تا مدتها بعد هر از چند گاهی گریزی به ترمینالهای یونیکس نه چندان پرطرفدار سایت کامپیوتر دانشکده می‌زدم تا این که گروه کامپیوتر تصمیم گرفت آنها را کلاً جمع‌آوری کند.

اولین توزیع لینوکسی که پیدا و نصبش کردم لینوکس مندریک ویرایش ۶ (به احتمال قوی) بود که به سختی و با انواع ترفندها کارت گرافیک اولین کامپیوترم را می‌شناخت و در محیط گرافیکی اکس ویندو بالا می‌آمد. بعد از آن توزیعهای دیگری را هم آزمایش کردم: لینوکس مندریک ویرایش ۷ و ۹، چند ویرایش مختلف از توزیع لینوکس ردهت، لینوکس لیبرانت، چند دیسک زنده‌ی لینوکس و اخیراً لینوکس اوبونتو.

دوست داشتم با توجه به تجربیاتی که با ویرایشها و توزیعهای متفاوت لینوکس داشته‌ام دلایل عدم استقبال عمومی از این سیستم عامل را از نظر خودم بیان کنم. توجه داشته باشید که من مشکل یا عنادی 😉 با لینوکس ندارم، مخصوصاً این که تجارب اخیر وبلاگداری و راه‌اندازی سایتم نشان داده که بهترین انتخاب روی سرورهای وب سرورهای لینوکس است. حتی به نوعی تمایل دارم که تا آنجا که می‌شود از نرم‌افزارهای رایگان استفاده کنم (شاید احمقانه به نظر برسد ولی سعی می‌کنم تا آنجا که می‌شود حقوق تولیدکنندگان نرم‌افزار را حداقل از نظر خودم رعایت کرده باشم). اما خوب، باید قبول کرد که مشکل عدم استقبال کاربران عادی کامپیوتر از لینوکس فقط ناشناس بودن این سیستم عامل نیست.

اما ضعفهایی که من در نسخه‌هایی از لینوکس که آزمایششان کرده‌ام دیدم:

ناسازگاریهای سخت‌افزاری

وقتی از بازار یک قطعه‌ی سخت‌افزاری را تهیه می‌کنیم همیشه مطمئنیم که یا ویندوز بدون نیاز به نرم‌افزار اضافی آن را می‌شناسد یا مشکل شناسایی آن با سی‌دی راه‌انداز همراه خود قطعه‌ی سخت‌افزاری حل می‌شود. اما آیا در مورد لینوکس هم می‌توان چنین اطمینانی داشت؟ تجربه‌ی من با توزیعهای لینوکس نشان داده که آنها با بسیاری از قطعات قدیمی یا جدید مشکل دارند. مودمهای کامپیوتر جدید و قدیمی من را هیچکدام از توزیعهای مورد آزمایشم نشناختند. بسیاری از آنها با کارت گرافیکم مشکل داشتند: یا اصلاً آن را نمی‌شناختند و باید فقط در محیط متنی با آنها کار می‌کردم یا این که آن را بسیار بد می‌شناختند، طوری که صفحه‌ی مانیتور لرزان و تصویر نامناسب را باید در محیط گرافیکی تحمل می‌کردم. حتی در یک مورد ِ سوختن درایو سی‌دی‌رام به لینوکسی که روی کامپیوتر نصب کرده بودم مشکوکم. ماجرا اینطوری بود که لینوکس مذکور بعد از این درایو سی‌دی‌رام را به دلیلی قفل کرده بود خودش هم به حالت اغما فرو رفت! به همین خاطر مجبور شدم کامپیوتر را مجدداً راه‌اندازی کنم و دقیقاً بعد از این ماجرا بود که درایو سی‌دی‌رامم برای همیشه از کار افتاد!

تنوع بیش از حد

شاید تعجب‌برانگیز باشد ولی تنوع بیش از حد نرم‌افزارهای مدیر پنجره‌ها در لینوکس به نظرم به جای آن که یک نقطه‌ی قوت باشد یک ضعف است. چرا که کاربر در جاهای مختلف و روی لینوکسهای متفاوت محیطهای متفاوت و بعضاً ناآشنایی را می‌بیند. این باعث می‌شود که نتواند مهارتهایی را که روی یک توزیع و یک محیط پنجره‌ای لینوکس کسب کرده روی محیط و توزیع دیگر به کار بگیرد.

نبود رجیستری

تنظیمات خود لینوکس و اکثر نرم‌افزارهای مبتنی بر آن با ویرایش یک سری فایل تنظیمات صورت می‌گیرد. مسأله‌ی مهم اینجاست که نام و مسیر این فایلها و همچنین شکل محتوای داخلی آنها تابع یک استاندارد مشخص نیست و برای تنظیم درست آنها مجبوریم مستندات نرم‌افزارها را بخوانیم. کاری که معمولاً یک کاربر تازه‌کار یا حتی متوسط کامپیوتر از پس آن برنمی‌آید. نرم‌افزارهای ویندوزی اکثراً برای نگهداری تنطیماتشان از رجیستری ویندوز استفاده می‌کنند و این باعث می‌شود همگی آنها از استاندارد مشخصی پیروی کنند که برای کاربر متوسط کامپیوتر مفید است. برای خود من پیش آمده که فرصتی برای گنجاندن امکان تغییر تنظیمات در برنامه‌ای که خودم نوشته‌ام پیدا نکرده‌ام اما رجیستری ویندوز کمک کرده که یک راه دم دست و نه چندان زمان‌بر برای انعطاف‌پذیر کردن برنامه و قابل تنظیم نمودن آن پیدا کنم. به نظرم نبود ساختاری استاندارد همچون رجیستری می‌تواند یک ضعف برای محیط لینوکس باشد.

مشکلات با کلیپ‌بورد

به لحاظ تنوع نرم‌افزارهای مدیر پنجره در لینوکس که هر کدام از آنها سیستمهای مدیریت کلیپ‌بورد مختص به خود دارند من به مشکلاتی برای کپی کردن متن در این سیستم عامل برخورد کردم (که البته مربوط به خیلی وقت پیش می‌شود و حدس می‌زنم که تا به حال بخشی از این مشکلات حل شده باشد). به عنوان نمونه در محیط لینوکس می‌توانیم در حالی که از مدیرت پنجره‌های گنوم استفاده می‌کنیم برنامه‌ای را که بر اساس سیستم مدیریت پنجره‌ی کی.دی.ای تهیه شده اجرا کنیم. اما آیا می‌توان از یک جعبه‌ی ویرایش متن کی.دی.ای متنی را به جعبه‌ی مشابه گنوم کپی کرد؟ البته باز هم بد نیست بگویم که این مورد را خیلی وقت پیش دیده بودم (که نمی‌شد) و الان حدس می‌زنم که این مشکلات باید حل شده باشد. محیط یکپارچه‌ی سیستم عامل ویندوز علاوه بر یک رابط کاربری یکسان در تمامی نرم‌افزارها یک سیستم همگانی کلیپ‌برد هم در اختیار کاربران می‌گذارد که فوق‌العاده توانمند و مفید است.

مشکلات با فوکوس خودکار کنترلها

این که می‌گویم احتمالاً مشکلی است که به دلیل عادت به محیط ویندوز به وجود می‌آید ولی من بیشتر وقتها با نحوه‌ی فوکوس کنترلها در هنگام جابه‌جایی بین پنجره‌ها در لینوکس مشکل داشتم. وقتی به پنجره‌ی جدیدی می‌آمدم مکان‌نما آنجایی که می‌باید نبود. این مشکل البته ممکن است مختص سیستم عامل نباشد و بیشتر با نحوه‌ی طراحی نرم‌افزارها مرتبط باشد ولی به هر حال این مشکل را در لینوکس زیاد دیدم.

وابستگی بیش از حد به خط فرمان

هر چقدر هم که محیطهای پنجره‌ای لینوکس شما پیشرفته باشد موارد زیادی پیش می‌آید که مجبور می‌شوید به خط فرمان برگردید و با تایپ دستورات سیستم‌عاملتان را کنترل کنید یا آن را تنظیم نمایید. این مورد هر چند برای کسانی که جنون کنترل صفحه‌کلیدی دارند (خودم هم بعضی وقتها دچار این جنون می‌شوم 😉 ) یک تجربه‌ی لذت‌بخش است اما برای کاربران متوسط و تازه‌کار اصلاً خبر خوبی نیست. مخصوصاً این که خط فرمان هیچگاه اشتباهات تایپی را نمی‌بخشد و حتی برای کاربران لینوکس روی کوچک و بزرگ بودن حروف حساس است. در دنیایی که به سمت کنترل با ابزارهای صوتی و اشاره‌ای پیش می‌رود وابستگی یک سیستم عامل به خط فرمان مزیت محسوب نمی‌شود.