ردگیری چشم

احتمالاً در مقالات مربوط به کارآمدی صفحات وب، نقشه‌های گرمایی را دیده‌اید. در این نقشه‌ها نقاطی از صفحه که بیشتر در معرض دید بازدیدکننده‌ی سایت، قرار می‌گیرند با رنگهای گرم (زرد و قرمز) مشخص می‌شوند و نقاط کمتر دیده شده با رنگهای سرد (آبی). به عنوان نمونه این مقاله را در مورد نحوه‌ی حرکت چشم بر روی صفحات وب ببینید که در آن این مسأله طرح شده که بازدیدکنندگان، اغلب، مطالب صفحه را با الگویی شبیه حرف F مرور می‌کنند.

بازدیدکنندگان اغلب مطالب صفحه را با الگویی شبیه حرف F مرور می‌کنند

امروز مقاله‌ی دیگری را دیدم که در مورد این موضوع بحث می‌کند که آیا نیاز به اسکرول عمودی برای دیدن ادامه‌ی مطلب در صفحات وب، مانع خوانده شدن مطالب پایینی صفحات توسط بازدیدکننده می‌شود یا نه. جوابش این است که نه، این مسأله مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما برای رسیدن به این جواب، این مطالعه هم مبتنی است بر نقشه‌های گرمایی از نحوه‌ی حرکت چشم بر روی صفحات.

نقاط داغتر یک صفحه‌ی وب

جالب است بدانیم که این نقشه‌های گرمایی -بر خلاف آنچه من تا به حال فکر می‌کردم- نه بر اساس کلیکهای کاربر بر روی لینکهای واقع در نقاط مختلف نظیر نقشه‌هایی که این سایت آمارگیری ارائه می‌دهد، که بر اساس پردازش تصاویر تهیه شده از حرکت واقعی چشم و ترکیب آنها با تصویر صفحه تهیه می‌شوند. اسم این تکنیک ردگیری چشم است و محصولات تجاری و رایگان آماده‌ای برای انجام چنین مطالعاتی وجود دارد که نمونه‌اش این محصول نرم‌افزاری مبتنی بر پردازش تصویر است که از آن در مقاله‌ی اشاره شده‌ی دومی استفاده شده است.

احتمالاً الگوی این نقشه‌ها و همینطور نامشان برگرفته از تصاویری است که توسط دوربینهای مادون قرمز از نحوه‌ی توزیع حرارت در بدن و محیط اطراف جانوران تهیه می‌شود و در مطالعات زیست‌شناسی کاربرد دارد.

صحنه‌ای از مستند BBC Life in Cold Blood

ویندوز واقعی را مجازی کنید

چند وقت پیش، ویندوزی که سه یا چهار سالی می‌شد روی کامپیوترم نصب بود با مودم ADSLم مشکل پیدا کرد، به نحوی که نتوانستم مشکلش را حل کنم و مجبور شدم ویندوز جدیدی روی کامپیوتر نصب کنم. روی ویندوز قدیمی نسخه‌ی ثبت شده‌ی نرم‌افزاری را با محدودیت تعداد نصب داشتم که نمی‌شد روی ویندوز جدید (بدون پرداخت هزینه‌ی مجدد) آن را نصب کرد. آن وقتها دوست داشتم راهی پیدا می‌شد تا ویندوز نصب شده‌ی قدیمی را به صورت ویرچوال نگه داشت و از آن نرم‌افزار استفاده کرد.

دیروز وبلاگ لایف‌هکر چنین نرم‌افزاری را معرفی کرده: Disk2vhd. گفتم شاید بعداً دوباره موردش پیش بیاید، اگر اینجا بنویسمش راحت‌تر پیدایش می‌کنم. احتمالاً به درد شما هم می‌خورد.

disk2vhd

بحث حقیقت و مجاز شد 😉 ، این بیت حافظ را دیده‌اید که می‌شود آن را به دو صورت کاملاً متناقض خواند؟ (به محل ویرگول توجه کنید):

خمها همه در جوش و خروشند ز مستی

وآن می که در آنجاست حقیقت، نه مجاز است!

خوانش دوم (که البته کمی دور از ذهن است و خواندنش سخت‌تر است):

خمها همه در جوش و خروشند ز مستی

وآن می که در آنجاست حقیقت نه، مجاز است!

غزل کامل را اینجا بخوانید.

گنجور رومیزی تحت لینوکس

چند روز پیش دوستی در مورد امکان ارائه‌ی نسخه‌ی مکینتاش گنجور رومیزی سؤال کرده بود.

می‌دانستم که به کمک پروژه‌ی مونو می‌توان برنامه‌های دات‌نتی را تحت لینوکس اجرا کرد. پیشتر هم به کمک ابزاری که از سوی توسعه‌دهندگان مونو ارائه شده (اینجا را ببینید)، سازگاری گنجور رومیزی را با مونو تحقیق کرده بودم. تنها ناسازگاری گزارش شده توسط این برنامه خاصیت راست به چپ نوار ابزار برنامه بود که در فهرست در دست اقدامهای پروژه‌ی مونو قرار دارد.

ناسازگاریهای گنجور رومیزی با مونو

با توجه به آن که مونو نسخه‌ی مکینتاش هم دارد دوستمان را به کد منبع گنجور رومیزی (قابل دریافت از اینجا) و پروژه‌ی مونو ارجاع دادم و قرار شد اگر ایشان به نتیجه رسیدند مرا هم در جریان قرار دهند.

در هر صورت، امروز فرصتی شد تا به کمک دیسک زنده‌ی مونو (قابل دریافت از اینجا) نظریه‌ی امکان اجرای برنامه را تحت لینوکس آزمایش کنم.

نتیجه آن که با جایگزینی اسمبلی مربوط به ارتباط با پایگاه داده‌های SQLite با نسخه‌ی کاملاً Managed (من نسخه‌ی جاری آن را از اینجا گرفتم) بدون نیاز به تغییر کد و در محیط مونو دِوِلپ می‌توان پروژه را باز و کامپایل کرد (جالب آن که یک خط کد زاید را مونودولپ پیدا می‌کند و در موردش هشدار می‌دهد که فکر می‌کنم ویژوال استودیو در موردش هشدار نمی‌دهد) و نهایتاً آن را از طریق این محیط یا به کمک خط فرمان اجرا کرد.

محیط برنامه‌نویسی مونو

ایراد قابل مشاهده (علاوه بر مشکل راست به چپ منو و نوار ابزار) نحوه‌ی نمایش متون فارسی است که فکر می‌کنم اشکال از دیسک زنده‌ی مونو باشد: با آن که امکان انتخاب زبان فارسی از منوی بوت دیسک زنده‌ی یاد شده وجود دارد من نتوانستم در این محیط فارسی تایپ کنم و فکر می‌کنم بسته‌های زبان فارسی این دیسک ناقص هستند. به همین دلیل، حدس می‌زنم که تحت لینوکسی با پشتیبانی کافی از زبان فارسی بتوان برنامه را به صورت کم اشکال اجرا کرد.

صفحه‌ی اول گنجور رومیزی تحت دیسک زنده‌ی مونو
ترجیع بند معروف سعدی در گنجور رومیزی تحت لینوکس

هر چند، پروژه‌ی مونو هنوز گویا کار زیاد دارد. به عنوان نمونه، در صورتی که پنجره‌ی «تنظیمات» گنجور رومیزی را باز کنید و روی دکمه‌ی «تنظیمات پیش‌فرض» کلیک کنید، برنامه بلافاصله بسته می‌شود و در ترمینال چنین خطایی اعلام می‌شود:

خطای برنامه بعد از خروج ناخواسته

با این وصف، احتمالاً می‌توان به زودی مستقل بودن از سیستم عامل را به ویژگیهای برنامه‌های دات‌نتی اضافه کرد که پیش از این از جمله خاصیتهای منحصر به فرد برنامه‌های مبتنی بر جاوا بوده (و البته به دلیل نقائصش یا احتمالاً به دلیل حسادت برنامه‌نویسان سایر سکوها برایش جُکهایی مثل این ساخته‌اند: جاوا: یک بار بنویسید، همه جا اشکالش را بیابید!، یا این یکی).

پی‌نوشت: با لینوکس OpenSUSE نگارش ۱۱.۱ به صورت نصب کامل (که امکان تایپ عربی داشت) هم امتحان کردم. نتیجه همینی است که در تصاویر مشخص است. ضمن آن که برای اجرای برنامه‌ی دات‌نتی تحت مونو نیازی به کامپایل مجدد آن نیست و من بدون کامپایل مجدد و با استفاده از فایل اجرایی تولید شده توسط ویژوال استودیو، پس از جایگزینی اسمبلی مربوط به SQLite توانستم برنامه را به کمک فرمان mono اجرا کنم.

پی‌نوشت ۲: نرم‌افزار ساغر راه حل نهایی برای مرور اشعار گنجور تحت لینوکس است. اینجا را ببینید.

خط فارسی در کامپیوتر: انتخاب میان زیبایی و کارایی؟

ه‌ی چسبان

در صفحه‌کلید پیش‌فرض فارسی ویندوز (XP، ویستا، ۷ و احتمالاً ۲۰۰۰) با کلید ترکیبی Shift+G می‌توانید نویسه‌ی «ۀ» را (برای فونت تاهوما) تایپ کنید. من تا مدتی «ه»های چسبان را بدون نوشتن کسره‌ی تبدیل شده به «ی» تایپ می‌کردم: «کسره اضافه». تا مدت نسبتاً زیادی هم این «ی» را به طور کامل در حالی که با نیم‌فاصله از کلمه‌ی اصلی جدا شده تایپ می‌کردم: «کسره‌ی اضافه». اما اخیراً با کشف نحوه‌ی تایپ «ۀ» (به یاد کتابهای درسی ابتدایی) خیلی جاها از این نویسه کمک گرفته‌ام: «کسرۀ اضافه». راه حل آخری (علی‌رغم زیبایی ظاهری) برای وب به نظرم اصلاً مناسب نیست (برای جستجو مشکل ایجاد می‌کند، علی‌رغم آن که برای چاپ راه حل خوبی است) و راه حل منطقی‌تر (کسره‌ی اضافه) به نظرم نازیباست.

پی‌نوشت: در صفحه‌کلید استاندارد ایران که با دریافت این برنامه و نصب آن در دسترس قرار می‌گیرد نویسهٔ «ٔ» را می‌توان با کلید ترکیبی Shift+N تای‍پ کرد که راه‌حل نهایی هٔ چسبان است، چون هم مشکل زیبایی را حل می‌کند و هم با توجه به این که یک نویسهٔ اضافی است برای جستجوپذیری متن مشکلی ایجاد نمی‌کند. نحوهٔ چینش حروف در این صفحه‌کلید را اینجا ببینید.

اعداد فارسی

ترجیح زیبایی نحوه‌ی نمایش بر جستجوپذیری و آسانی انتقال، در جای دیگری هم احتمالاً مشکلات زیادی برای خط فارسی در وب ایجاد کرده و آن نحوه‌ی تایپ اعداد است. بسیاری از وب‌نویسان به کمک ابزارهای موجود و در بعضی موارد -در مورد کسانی مانند من- به هر سختی که شده اعداد را به شکل فارسیشان تایپ می‌کنند (۰۱۲۳۴۵۶۷۸۹ به جای 0123456789، اگر شما هم به نوع مشابهی از این مازوخیسم مبتلا هستید توصیه می‌کنم این ابزار را امتحان کنید). مرورگرها و ابزارهای موجود، اغلب توانایی نمایش شکل درست اعداد در میانه‌ی متون فارسی را ندارند و استفاده از شکل یونیکد نویسه‌های عددی فارسی مشکل نازیبایی اعداد لاتین در متون فارسی را حل کرده. اما آیا این راه حل درست است؟ شما اگر بخواهید در متن صفحه‌ی وبی که اعداد آن با این شیوه تایپ شده اعداد را جستجو کنید در جعبه‌ی جستجو چگونه اعداد را تایپ می‌کنید؟ آیا می‌توان اعداد تایپ شده به این شیوه را از جداول به مایکروسافت اکسل برد و جمع ستونهای آنها را به راحتی به دست آورد. علی‌رغم این مشکلات بنیادی، من و احتمالاً بسیاری دیگر از طرفداران این شیوه به این کار خود ادامه می‌دهیم!

ایران نستعلیق

یکی دو باری کاربران گنجور رومیزی از من خواسته‌اند که «ایران نستعلیق» را فونت پیش‌فرض نمایش شعرها قرار دهم. چند سالی هست که این فونت با حمایت شورای عالی اطلاع‌رسانی به صورت رایگان در اختیار فارسی‌زبانان قرار گرفته و یکی دو سالی هست که قرار است «به زودی» نگارش جدید آن عرضه شود. در هر صورت، علی‌رغم زیبایی، این فونت مشکلات زیادی دارد. بریده شدن بالا و پایین کلمات از مشکلات معمول آن است. ایراد جالب دیگری که من دیدم آن است که «اعتصامی» را «اغتصامی» نمایش می‌دهد:

یکی از ایرادهای فونت ایران نستعلیق

به همین دلایل، حداقل تا چند سال بعد که احتمالاً نگارش بدون ایرادی از این فونت عرضه شود (یا به احتمال قوی‌تر، یک علاقمند زبان و خط فارسی بدون استفاده از بودجه‌های دولتی و صرفاً از روی دلسوزی و علاقه نگارش بهتری از چنین فونتی را ارائه کند) استفاده‌ی عملی از آن امکانپذیر نیست.

تاریخ ادبیات به روایت خبرگزاری فارس

چند روز پیش، شاعرانی که در حضور مقام معظم رهبری شعرخوانی کرده بودند اشعارشان را -اختصاصاً- در اختیار خبرگزاری فارس گذاشته بودند. بد نیست نگاهی به این شعرها بیندازید، جالبند: رهبر انقلاب گفتند این شعر را خوشنویسی کنید، شعر طنز سعید بیابانکی که در دیدار با رهبر انقلاب خوانده شد و شعر انتخاباتی امیری اسفندقه.

بعد از بازخوانی این شعرها دوری در اخبار فرهنگی فارس زدم و به این مطلب رسیدم در مورد احمد شاملو. مطالب آموزندۀ زیادی دارد این مقاله و از جملۀ بارزترینشان این است که فروغی بسطامی شاعر همدورۀ فریدون مشیری، رهی معیری و معینی کرمانشاهی بوده است.

فروغی بسطامی شاعر همدورۀ مشیری به روایت خبرگزاری فارس

البته من فقط به صورت سرسری و سطحی مقاله را خواندم وگرنه اهل فن احتمالاً با مرور دقیق مطلب از طریق آن به حقایق جدید و احتمالاً بدیعی راجع به تاریخ ادبیات ایران پی خواهند برد.

The Big Picture

The Big Picture (به فارسی احتمالاً «نمای کلی» یا «تصویر بیرونی») یک عکس‌بلاگ و زیرمجموعه‌ای از سایت روزنامۀ بوستون گلوب است. در این عکس‌بلاگ می‌توانید هر چند وقت یک بار معمولاً با توجه به مناسبتهای جاری مجموعۀ جالبی از عکسهای با اندازه و کیفیت بالا را مشاهده کنید. برای نمونه بد نیست سری به این آلبوم با عنوان رمضان ۲۰۰۹ بزنید که همین چند روز پیش به مناسبت آغاز رمضان در دسترس قرار گرفته است. آلبوم رمضان امسال این عکس‌بلاگ از ایران عکسی ندارد، اما آلبوم عکسهای رمضان پارسالش (در این نشانی) یک عکس از ایران و از فرایند پختن زولبیا دارد.

آلبوم عکس انتخابات ایران و همچنین سه آلبوم عکس مربوط به حوادث پس از انتخابات (این، این و این) نیز به نوبۀ خود جالبند (به خاطر انتشار همین عکسهاست که این سایت الان فیلتر شده است).

در حین مرور آلبومهای عکس این سایت، من تعدادی از عکسهای این سایت را گزینش کرده‌ام. ببینید:

معبدی در بوتان

معبدی در بوتان (مراسم تاجگذاری پادشاه بوتان)

مکه

نمایی از مکه (حج و عید قربان)

افغانستان

بزکشی (صحنه‌هایی از افغانستان)

ادامه خواندن “The Big Picture”

فتوشاپ پیش از اختراع کامپیوتر ;)

این تصویر را احتمالاً دیده‌اید: گوگل پیش از اینترنت یا گوگل ۱۹۶۰:

گوگل پیش از اینترنت

این یکی هم در همان مایه‌هاست: فتوشاپ واقعی یا فتوشاپ پیش از اختراع کامپیوتر (برای مشاهدۀ تصویر بزرگتر کلیک کنید):

فتوشاپ پیش از اختراع کامپیوتر

میانبر مزاحم

اگر مثل من با Ctrl+Shift+2 نیم‌فاصله می‌زنید، با ویژوال استودیو کار دارید و نهایتاً باید هر از چند گاه در محیط این نرم‌افزار فارسی تایپ کنید احتمالاً متوجه شده‌اید که تایپ نیم‌فاصله در محیط این نرم‌افزار در حالت پیش‌فرض ممکن نیست (من تا به حال با کپی مشکل را حل می‌کردم!). علت هم مشخص است: این کلید ترکیبی با یکی از میانبرهای ویژوال استودیو تداخل می‌کند. چند روز پیش یکی از همکاران میانبر متداخل 😉 را پیدا کرد (View.BrowsePrevious). برای حل مشکل از طریق پنجره‌ی Options این نرم‌افزار آن را غیرفعال کنید یا تغییر دهید (تصویر را ببینید).

Ctrl+Shift+2 یکی از میانبرهای پیش‌فرض ویژوال استودیو است

چشم حلبی

این مقاله را در مورد دکتر حسابی شاید دیده باشید. وقتی در گوگل دنبال عکس فرضی دکتر حسابی و اینیشتین می‌گردید علاوه بر آن عکسی که به روایت مقاله‌ی مزبور فرد مجاور اینیشتین در آن گودل ریاضیدان است، این عکس را هم به وفور می‌بینید:

اینیشتین و دکتر بهرام کورشون اوغلو

چند روز پیش با دوستان تصمیم گرفتیم «حسابی»ِ این عکس را هم پیدا کنیم. برای این کار می‌توان از یک موتور مقایسه‌ی تصاویر کمک گرفت. سایت TinEye یک چنین چیزی است. عکس مورد نظرتان را آپلود می‌کنید و این سایت تلاش می‌کند عکسهای مشابه آن را بیابد.

TinEye

به کمک این سایت مشخص می‌شود که شخصیت مجهول الهویه در عکس فوق بهرام کورشون اوغلو فیزیکدان ترکیه‌ایست.

کاربردهای دیگری هم می‌شود برای این سایت پیدا کرد. مثلاً فکر می‌کنم بشود به کمک چنین سرویسی راجع به چیزهایی که دور و برمان هستند (گلها، گیاهان، پرنده‌ها) و اسمشان را نمی‌دانیم (کلمه‌ی کلیدی برای جستجو در موردشان نداریم) به طریقی مشابه این و به کمک عکسهایی که از آنها می‌گیرم اطلاعات کسب کنیم. نظر شما چیست؟!