سیستم عامل ملی

طرح ملی نرم افزارهای آزاد و متن باز
با این طرح فارسی‌سازی یا بومی‌سازی لینوکس و نرم‌افزارهای کدباز مبتنی بر آن از پایه و اساس مشکل دارم! فکر می‌کنم این طرح، طرح اشتباهی بوده و نباید انجام می‌شده، لااقل این طوری نباید انجام می‌شده (به عنوان توضیح بد نیست تأکید کنم که من حداقل در این نوشته مشکلی با فاز پیاده‌سازی نرم‌افزاری این طرح ندارم). اگر بانیان این طرح واقعاً در اجرای آن و نهادینه کردن آن در سازمانهای دولتی جدی باشند به لحاظ اشتباهات بنیادی هزینه‌های هنگفتی را به صورت هزینه‌ی مجدد بر دوش بیت‌المال خواهند گذاشت، به گونه‌ای که هزینه‌های بیهوده و پولهای به هدر رفته در این طرح شاید اگر توسط یک ناظر بی‌طرف مورد محاسبه قرار بگیرد بیشتر از مبلغی باشد که به قول آقایان در صورت پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی -بدون اتکا بر سیستم عامل و نرم‌افزارهای ملی- در قالب خرید نرم‌افزار از کشور خارج می‌شود (البته احتمالاً آقایان ترجیح می‌دهند این پول دور ریخته شود تا از کشور حتی به صورت ضروری و مفید خارج شود 😉 ، هر چند بعید است حتی اجرای جدی این طرح هم مانع از خروج سرمایه از کشور به آن صورتی آقایان قصد دارند از آن ممانعت کنند بشود).

طرح بومی‌سازی لینوکس همزمان با دوره‌ی اوج نهادینه شدن فرایند اتوماسیون ادرای در سازمانهای دولتی ارائه و اجرا شده. در این دوره تعداد زیادی از سازمانهای دولتی مجموعه‌ی بزرگ و متنوعی از نرم‌افزارها را خریداری کردند و سفارش دادند. فکر نمی‌کنم آمار قابل اعتمادی در این زمینه در کشور موجود باشد ولی تصور نمی‌کنم درصد قابل توجهی از این نرم‌افزارها مبتنی بر سکوهای غیرویندوزی و به ویژه بازمتن باشند (درصدی از این نرم‌افزارها مبتنی بر وب هستند و از این رو به صورت اسمی تنها نیاز به امکانات طرف سرور دارند. اما حتی در میان این گروه هم مجموعه‌ی بزرگی مبتنی بر امکانات سرورهای ویندوز هستند [ASP، ASP.NET، Microsoft SQL Server, …] و البته این دسته به همراه دسته‌ی دیگری که با تکیه بر امکانات سرورهای غیرویندوزی تهیه شده‌اند اغلب نیاز به بازبینی مجدد طراحی رابطهای طرف کاربر دارند چون با مرورگرهای بازمتن سازگاری ندارند. از طرف دیگر حتی بخش قابل توجهی از آن دسته را که مبتنی بر سرورهای ویندوزی نیستند نرم‌افزارهایی تشکیل می‌دهند که مبتنی بر سکوهای Oracle و J2EE هستند که جدا از بازمتن نبودن جزء سکوهای گرانی محسوب می‌شوند که خرید آنها استراتژی جلوگیری از خروج سرمایه به ازای نرم‌افزار را برای بسیاری از سازمانهای دولتی بدل به یک شوخی تلخ و نماد طرحهای شکست خورده‌ی مجموعه‌ی مدیریتی فناوری اطلاعات کشور خواهد نمود). از طرف دیگر فعالیتهای دولت برای بالا بردن قابلیتهای کارمندان در زمینه‌ی فناوری اطلاعات که در قالب آموزشهای ICDL انجام شده و می‌شود به طور خاص مجموعه نرم‌افزارهایی را پوشش می‌دهد که در صورت عزم جدی دولت برای نهادینه کردن طرح سیستم عامل ملی می‌بایست از ادارات دولتی جمع‌آوری شوند. هر چند کپی‌های بازمتن این نرم‌افزارها تقریباً همان رابط کاربری را ارائه می‌کنند ولی این امر مطمئناً توجیهی بر عدم نیاز به آموزش مجدد کارکنان نخواهد بود و این باعث صرف هزینه‌های مجدد دیگری می‌شود که البته در برابر هزینه‌های مجدد نوع اول ناچیز خواهد بود.

اگر قرار بوده این طرح واقعاً و به صورت جدی بیاید و در تمام ادارات و سازمانهای دولتی نهادینه شود به نظرم باید ترتیبی داده می‌شد که پیش از آغاز کار بر روی بومی‌سازی لینوکس و نرم‌افزارهای مرتبط امکان سفارش یا خرید هر گونه نرم‌افزار مبتنی بر سیستم عاملی غیرلینوکس یا سکوهای هزینه‌بر از سازمانهای دولتی به صورت جدی سلب می‌شد تا این سازمانها مجبور باشند از مجریان طرحهایشان بخواهند نرم‌افزارهای سفارشی را مطابق با استانداردهای سکوهای بازمتن ارائه دهند. حتی می‌شد این فاز را بهتر اجرا کرد و سازمانهای دولتی را مکلف نمود مجموعه نرم‌افزارهای موجود خود را تا مهلت تعیین شده با استانداردهای تعیین شده سازگار نمایند. مطمئناً نبود یک رابط بومی برای لینوکس نمی‌توانست مانعی جدی در این راه باشد چرا که خانواده‌ی ویندوز هم اغلب با رابط غیربومی در سازمانها استفاده می‌شده و می‌شود و همان کاربرانی که به هر طریقی روش کار با سیستمهای مبتنی بر ویندوز را آموخته بودند در برخورد با سیستمهای غیرویندوزی نیز گیرم با مشکلات احتمالی ِ بیشتر، به مرور زمان، گلیمشان را از آب بیرون می‌کشیدند.

مسأله‌ی مهم دیگری که البته احتمالاً منحصر به ایران نیست آن است که لینوکس حداقل در شرایط فعلی بعید است بتواند راهی به درون خانه‌های کاربران غیرمتخصص پیدا کند. کاربرانی که کامپیوترهایشان برای بازی، سرگرمی یا حداکثر وبگردی آسان خریداری شده و بعید است تحمل آن را داشته باشند که کامپیوترهای گرانقیمتشان از اجرای فلان بازی جدید وسوسه‌برانگیز موجود در بازار یا بهمان نرم‌افزار تحت ویندوزی که همه از آن تعریف می‌کنند عاجز باشد (به عنوان توضیح بد نیست عنوان کنم که راهکارهای مبتنی بر شبیه‌سازی محیط ویندوز که در قالب نرم‌افزار Wine ارائه می‌شود تا آنجایی که من با تکیه بر تجربه‌های گذشته‌ام اطلاع دارم نیاز به وجود یک سیستم کامل نصب شده‌ی ویندوز در کنار سیستم لینوکس یا حداقل دسترسی به کتابخانه‌های پویای مورد نیاز -که رایگان نیستند- دارند و در شکل جدیدتر آن در قالب سیستم عامل لین اسپایر نیز همانند ویندوز به صورت غیر رایگان ارائه می‌شوند). از این رو برای کارمندان اداراتی که احتمالاً سکوی مورد استفاده در محل کارشان سیستم عامل و نرم‌افزارهای ملی خواهد بود نوعی دوگانگی به وجود خواهد آمد. احتمالاً این دسته از کاربران حتی در صورت تسلط بر سیستم مورد استفاده در محل کارشان از رفع مشکلات کامپیوتر خانگیشان عاجز خواهند بود و این عجز می‌تواند نوعی عدم علاقه به سکوهای بازمتن تحمیلی را به وجود آورد و مانع دیگری برای نفوذ این سیستمها به خانه‌ها تلقی گردد (خانه‌هایی که حریم خصوصی افراد تلقی خواهند شد و کسی اجازه نخواهد داشت تحقیق کند و ببیند نرم‌افزارهای نصب شده بر روی کامپیوترهای موجود در آن حریم به صورت قانونی خریداری شده‌اند یا نه و این مطمئناً امکان استفاده از نرم‌افزارهای بدون مجوز را در خانه آسان‌تر از آنی خواهد کرد که گرانی نرم‌افزار مانعی در جهت حضور آن در خانه‌ها باشد).

طرحهای نادرست و هزینه‌های کلانِ اغلب بدون حساب و کتاب موجبات هدر رفتن سرمایه‌های ملی را در قالب طرحهایی که بیشتر زاییده‌ی هوسهای زودگذر و آرزوهای دور و دراز مسئولین غیرمتخصص هستند فراهم آورده. مطمئناً بسیاری از آن آقایان ِ طراح برای پولی که از جیب خودشان نمی‌رود دل نخواهند سوزاند و بعید نیست دستاوردهای طرحهای اجرا شده را بعد از آن متوجه شدند نهادینه شدنشان به سختی امکانپذیر است کاملاً کنار بگذارند یا به گونه‌ای غیرمسئولانه‌تر با صرف هزینه‌های کلان دیگر سعی در برطرف نمودن مشکلاتی نمایند که مرور زمان نشان می‌دهد که بنیادی‌تر از آنی هستند که حتی با صرف مبالغ نجومی قابل رفع و رجوع باشند.

17 دیدگاه برای “سیستم عامل ملی”

  1. مطلبت را در زمینه سیستم عامل ملی خواندم.
    همانطور که شما هم اشاره داشتید در واقع لینوکس به عنوان سیستم عامل خانگی چندان قابل توجه نیست (اکثر بازیها، نرم افزارهای چند رسانه ای بر روی سیتسم ویندوز اجرا می شوند).

    جالب اینجاست که لینوکسی که به عنوان پایه سیستم عامل ملی استفاده می شود بیشتر یک سیستم نمایشی یا حداکثر خانگی است و در واقع سیستم عامل ملی از نسخه های قدرتمند لینوکس مانند ردهت ضعیف تر خواهد بود.

  2. متاسفانه این مردم عادی هستند که چوب سنگ اندازی های مسئولینرا می خورند.
    علاوه برمطالبی که شما ذکر کردید چند سئوال بزرگ پیش روی ماست.
    اول اینکه چند نفر از کارمندان دولت بر لینوکس مسلط هستند یا اصلا می توانند از /ان استفاده نمایند ؟
    دوم اینکه اگر هم آنها بتوانند از لینوکس استفاده نمایند ؛ چقدرباید هزینه تبدیل برنامه ها نماییم؟
    من یک دانشجوی رشته کامپیوتر هستم و متاسفانه هنوز در نصب لینوکس مشکل دارم چه رسد به استفاده از آن.

  3. رویکرد سیستم عامل متن باز بیشتر در عرصه سرور مطرح می باشد بد نیست بدانید که کشورهای اروپایی علیرغم بالا بودن هزینه مهاجرت به سمت سیستم عاملهای متن باز این گزینه را پذیرفته اند و دلیل اصلی آن نیز اهمیت استراتژیک سیستم عامل به عنوان یکی از زیر ساختهای اساسی در زمینه IT می باشد وصرفا با دو دو تا کردن در رابطه با تعدادی نرم افزار در یک یا چند سازمان دولتی نمی توان از خیر آن گذشت.البته مباحثی همچون TCO و … در برآورد هزینه نگهداری سیستم عاملها مطرح می باشد که این مقوله نیز مطلبی جدا از آنچه که گفتم می باشد .

  4. البته نسخه های جدید لینوکس بسیار زیبا و کاربر پسند هستند و بازی های زیادی را هم میتوانند اجرا کنند. در لینوکس شما میتوانید تنها با زدن یک تیک جدید ترین نسخه نرم افزار مورد نظر را نصب کنید. در حال حاضر توزیعهایی چون Ubuntu و Fedora میتوانند در این زمینه راهگشا باشند. اما مشکل اساسی این است که لینوکس به شدت به اینترنت برای نصب این نرم افزار نیازمند است چون به اینترنت متصل میشود و آنها را بدون هیچ مشکلی نصب میکند. و نبود اینترنت پر سرعت و زیرساختهای مخابراتی این مشکل را دو چندان میکند. خوب است بدانید در آلمان بیشتر کاربران از لینوکس استفاده میکنند و لینوکس حتی در خود آمریکا هم به نوعی سیستم عامل ملی است. اما مشکل از ما است که پیش نیازهای یک پروژه را تدارک نمیبینیم.

  5. البته هر کسی آزاد است که در وبلاگ شخصی اش نظراتش را بنویسد، اما توصیه میکنم در مورد مسائل مهمی همچون موضوع سیستم عامل ملی کار و مطالعه بیشتری داشته باشید و بعد اظهار نظر کنید. بنده به عنوان یک فوق لیسانس مهندسی کامپیوتر و فعال در حوزه فناوری اطلاعات که حدود ۱۸ سال سابقه کار و فعالیت جدی در حوزه های مختلف خصوصاً سیستم عامل و شبکه دارم عرض میکنم که نفس حرکت از ویندوز به سمت لینوکس در سطح ملی یک واجب قطعی است. حال اگر در انتخاب مجریان یا نحوه انجام این موضوع اشکالاتی وجود داشته باشد موضوعی دیگر است.

  6. دوست عزيز .حتماً درباره لينوكس و ضعفش شوخي ميكني. آمار گسترش نرم افزارهاي مربوط را نديدي.در ضمن اين موضوع گرچه طبق معمول با ريخت وپاش هاي وحشتناك وبي برنامه بيت المال همراه مي شه ولي بزار بشه تا حد اقل زمينه براي ويراش ونوشتن نرم افزار براي خود شما كامپيوتر خونده ها و نرم افزار نويسها ي جوان و خوش فكر بازتر بشه . بنويس . فارسي بنويس .حالشو ببر . ما حتماً ميخريم مهندس .

  7. اکثر نرم افزارها معادلشون تو لینوکس هست ، اول تحقیق کنید بعد نظر بدید…

  8. آقا درسته که پروژه دولتیه (فکر کنم از زمان دولت هفتم این پروژه کلید خورد) و منابع زیادی رو به هدر دادن و مشکلاتی داشته(مثلا اینکه برای اپن آفیس ترجمه کرده بودن مایکروسافت ورد!!!!!!)
    ولی اصلا نباید صورت مسئله رو پاک کرد.
    بالاخره ویندوز منبع بسته است و از امریکا میاد. از کجا میدونین که اطلاعات سازمانی دزدیده نمیشه یا اینکه در صورت لزوم و در مواقع حساس از امکانات مخفی اون استفاده نمیکنن؟!
    مثلا برای بدافزار اکستاز که ۶۰٪ آلودگیش در ایران بوده و در تاسیسات کارخانه و هدفش در مورد انرژی هسته ای بوده، خود سایت های امنیتی اعلام کردن که از چندین مشکل مخفی ویندوز استفاده میکرده.
    در ثانی اگر من و شما بشینیم و منتظر باشیم دولت بیاد یک کاری بکنه که دیگه پس چرا درس خوندیم و بیت المال رو هدر دادیم؟!
    ثالثا مشکل اصلی لینوکس پراکندگی در عمل و عدم وجود استاندارد و ناظز خاص است که نتیجه اون وجود بی نهایت dependency و طرق صلیقه ای تولید نرم افزار و نصب اون و باگ زیاد و در یک کلام عدم دید جامع برنامه نویسان در تولید برنامه است.
    بالاخره لینوکس گزینه خوب و امنی است که میشه با یک سری برنامه ریزی و همت تبدیل به یک گزینه کامل برای جایگزینی ویندوزش کرد.

  9. با این امنیتی که ویندوز داره ، اگه قدرت لینوکس رو به یک دهم همین که هست کاهش بدیم ، باز هم از نظر امنیتی بهتر از ویندوزه.
    برای افراد معمولی فرقی نداره. امّا افرادی که اطلاعات با ارزشی دارند ، حتماً منظور من رو درک می کنند.
    سازمان های جاسوسی بیگانه ، به راحتی قادر به نفوذ در ویندوز و سرقت اطلاعات محرمانه ی شما هستند

  10. راستش مشکل لینوکس اینه که شناخته شده نیست یعنی مردم نمیدونن که چرا باید رو سیستم خودشون لینوکس نصب کنند و گذشته از آن یک آموزش جامع و به درد بخوری از اون ارائه نمیشه و اگه ارائه بشه هم منی که تو شهرستان زندگی میکنم به این آموزش دسترسی ندارم در واقع من کامپیوتر فروشی میشناسم که کلمه لینوکس حتی یک دفه هم به گوشش نخورده.شما میتونین باور کنید که با این شرایط لینوکس گسترش پیدا کنه؟ به نظر من که ویندوز با سورس بسته بودنش باز هم با امن تره!!!

  11. عزيز من طرح ويندوز ملي رو خبره ترين كارشناسان كشور دادند،كساني كه از استفاده مردم كشورمان از نسخه هاي ويندوز و خطرات امنيتي و اطلاعاتي كه براي كشور و مردم دارند كاملا با خبرند.
    يه مقوله اي هست كه هميشه در راس اهداف هر كشوري است و آن “امنيت ملي” هر كشوري هست،كه در اين زمينه هر اندازه كه هزينه شود باز هم كم است،چون در سايه امنيت است كه پيشرفت محقق ميشود.

    اعتقاد دارم كه گفته هاي شما از روي دلسوزي شما براي اين مملكت بوده و نه از روي قصد و غرض.
    اما گاهي اوقات انتقادهايي كه از روي ناآگاهي هست باعث ضربه زدن به مملكت ميشه نه پيشرفت و اصلاح آن.

    به اميد حق

  12. سلام
    لطفاً مراقب قلم خود باشید تا جز آنچه می دانید ننویسید.
    انسان را تنها با شنیدن سخن او می توان شناخت، نه با چهره.

    ریجارد استالمن ، بنیانگذار بنیاد نرم افزار های آزاد (Free Software Foundation) گفته است : هرچه که ما در زندگی خود به کامپیوترها وابسته تر می شویم ، آزادی های سیاسی مان بیشتر به آزادی های نرم افزاری مان وابسته می شود.
    بر این اساس این بنیاد رو در آمریکا درست کردند تا اختیار نرم افزار و درنتیجه زندگی خود را داشته باشند.

    Wine که فرمودید یک لایه نرم افزاری است و کار اصلی اش این است که رابط برنامه نویسی برنامه های کاربردی (API) ویندوز که توسط برنامه های ویندوزی اجرا می شود را به API لینوکس ارجاع می دهد. پس از کتابخانه های خود لینوکس استفاده می کند نه از DLL ویندوز.

    ۱. تلاش برنامه نویسان توزیع های مختلف لینوکس پراکنده است. اتفاقاً بهترین توزیع ها آنهایی هستند که توسط مجموعه ای حمایت می شوند.

    ۲. راه انداز (driver) بسیاری از قطعات برای لینوکس ، بسته به هر توزیع یا ترکیب قطعه ، از بسیار عالی تا بسیار افتضاح متفاوت عمل می کند ، یا اصلا توسط سازندگان ارائه نمی شود.

    ۳.لینوکس با کاربری که به جای خواندن راهنما خودش دنبال یک چیز بگردد بسیار نامهربان است ولی کاربری که روش استفاده را یاد گرفته باشد لذت می برد. علاوه بر این هر چه در منحنی یادگیری بیشتر جلو بروید شیب آن بیشتر می شود. البته زمان بر است و تنها اگر به دلیل انجام عمل مهم نشستن پشت تلویزیون کمبود وقت ندارید امکان پذیر است.

    من نسخه اولیه لینوکس ملی را سال ۸۳-۸۴ دیده ام. اسمش را گذاشته بودند کارآمد. نسبت به بسیاری از Live CD های دیگر بسیار زودتر بالا می آمد. قابل تامل بود.

دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.