نوشتههای گاه و بیگاه حمیدرضا محمدی
یکی از دوستان زحمت کشیده و دیوان امام خمینی را برای گنجور رومیزی آماده کرده (اگر علاقمند بودید اینجا را ببینید).
در هر حال، در حین مرور این دیوان متوجه نکتهٔ جالبی شدم که پیشتر نمی‌دانستم: امام تخلص شعری داشته و تعدادی از اشعارش با امضای شعری «هندی» به پایان می‌رسد.
منبع دیوان هم البته سایت امام خمینی است، این قسمت.
این بیت معروف را در نظر داشته باشید (راستی این بیت از کیست؟):
میان ماه من تا ماه گردون
تفاوت از زمین تا آسمان است!
امروز به لطف حاشیهٔ دوستی در گنجور (اینجا) این بیت را دیدم:
گر ماه من ز مهر بود دور؛ دور نیست
تا بوده مهر و ماه ز هم دور بوده‌اند
رهی معیری
که مثل بیت اولی همزمان از دو فاصلهٔ حقیقی و مجازی صحبت می‌کند. به نظرم جالب آمد.
یکی از قابلیتهای گنجور رومیزی این است که می‌توانید به کمک آن یک یا چند بیت از یک شعر یا تمامی شعر را نشانه‌گذاری کنید تا بعداً بتوانید آن را راحت‌تر پیدا کنید.
برای نشانه‌گذاری یک بیت ابتدا باید شماره‌گذاری را فعال کنید تا شماره‌های ابیات در سمت راست آنها نمایش داده شود. بعد با کلیک بر روی هر شماره به جای آن یک ستاره نشان داده می‌شود که به معنای آن است که آن بیت نشانه‌گذاری شده. اگر روی ستاره دوباره کلیک کنید، ستاره برداشته می‌شود و جای آن را دوباره شمارهٔ بیت می‌گیرد. اگر می‌خواهید تمام بیتهای نشانه‌گذاری شده از این حالت خارج شوند روی دکمهٔ حذف نشانه کلیک کنید.
برای نشانه‌گذاری کل شعر (و نه یک یا چند بیت خاص) روی دکمهٔ نشانه‌گذاری روی نوار ابزار کلیک کنید.
فهرست نشانه‌ها را می‌توانید با کلیک بر روی دکمهٔ نشانه‌ها روی نوار ابزار به صورت صفحه‌بندی شده ببینید و با کلیک بر روی دکمه‌های صفحهٔ بعد و صفحهٔ قبل بینشان حرکت کنید. اگر یک یا چند بیت خاص از شعر را نشانه‌گذاری کرده باشید در این فهرست، از متن شعر مصرع اول اولین بیت نشانه‌گذاری شده را مشاهده می‌کنید و اگر نه، مصرع اول کل شعر را.
نشانه‌ها را می‌توانید به کمک فرمانهای برون‌ریزی (Export) و درون‌ریزی (Import) از منوی نشانه‌ها بین کامپیوترهای مختلف جابجا کنید یا از آنها پشتیبان تهیه کنید.
اینها چندتایی از ابیات زیبای سعدی هستند که در طول زمان من آنها را نشانه‌گذاری کرده‌ام:
مگر آن که هر دو چشمش همه عمر بسته باشد
به ورع خلاص یابد ز فریب چشمبندان
حواستان بود که؟ کسی از فریب «چشمبندان» ممکن است در امان بماند که «چشمش در تمامی عمر بسته باشد».
تو که گفته‌ای تأمل نکنم جمال خوبان
بکنی اگر چو سعدی نظری بیازمایی
این دو بیت متوالی از یک غزل:
جماعتی که نظر را حرام می‌گویند
نظر حرام بکردند و خون خلق حلال
غزال اگر به کمند اوفتد عجب نبود
عجب فتادن مرد است در کمند غزال!
مقایسهٔ بر و روی معشوق با مردمان عادی (اگر در خواندن، جملهٔ «اعتقاد من این است که» را به حالت معترضه و متمم جملهٔ اصلی بخوانیم به نظرم رندانگی بیت دو چندان می‌شود):
اگر تو آدمیی -اعتقاد من این است
که- دیگران همه نقشند بر در حمام!
و این هم یک خودستایی شیرین -شاید هم کمی لوس- از سعدی:
من دگر شعر نخواهم که نویسم که مگس
زحمتم می‌دهد از بس که سخن شیرین است!
مگس زحمتش می‌داده! روی شعرش می‌نشسته!
از متن یک مصاحبه با محمد حقوقی:
… بیهقی و امثال او به طور طبیعی از طرف راست کاغذ می‌نویسند، اما اکثر شاعران و بهتر است بگویم ناظمان از طرف چپ کاغذ. برای این که این قافیه‌ها هستند که به شاعر دستور می‌دهند …
حد همین است، محد حقوقی، نشر قطره، صفحهٔ ۱۷۳
مدتها قبل به کمک یک سرویس میزبانی رایگان امکان این که بتوان در سایت یا وبلاگ یک بیت تصادفی را نشان داد ایجاد کرده بودم. اخیراً دامنهٔ رایگانی که این سرویس رایگان می‌داد منقضی شده و از دسترس من خارج شده. اگر در وبلاگتان از این کدها استفاده می‌کنید لطفاً این نوشته را در وبلاگ تازه‌های گنجور ببینید: اطلاعیهٔ مهم برای کاربران کدهای گنجور.
چند وقت پیش، ویندوزی که سه یا چهار سالی می‌شد روی کامپیوترم نصب بود با مودم ADSLم مشکل پیدا کرد، به نحوی که نتوانستم مشکلش را حل کنم و مجبور شدم ویندوز جدیدی روی کامپیوتر نصب کنم. روی ویندوز قدیمی نسخه‌ی ثبت شده‌ی نرم‌افزاری را با محدودیت تعداد نصب داشتم که نمی‌شد روی ویندوز جدید (بدون پرداخت هزینه‌ی مجدد) آن را نصب کرد. آن وقتها دوست داشتم راهی پیدا می‌شد تا ویندوز نصب شده‌ی قدیمی را به صورت ویرچوال نگه داشت و از آن نرم‌افزار استفاده کرد.
دیروز وبلاگ لایف‌هکر چنین نرم‌افزاری را معرفی کرده: Disk2vhd. گفتم شاید بعداً دوباره موردش پیش بیاید، اگر اینجا بنویسمش راحت‌تر پیدایش می‌کنم. احتمالاً به درد شما هم می‌خورد.
بحث حقیقت و مجاز شد 😉 ، این بیت حافظ را دیده‌اید که می‌شود آن را به دو صورت کاملاً متناقض خواند؟ (به محل ویرگول توجه کنید):
خمها همه در جوش و خروشند ز مستی
وآن می که در آنجاست حقیقت، نه مجاز است!
خوانش دوم (که البته کمی دور از ذهن است و خواندنش سخت‌تر است):
خمها همه در جوش و خروشند ز مستی
وآن می که در آنجاست حقیقت نه، مجاز است!
غزل کامل را اینجا بخوانید.
چند روز پیش، شاعرانی که در حضور مقام معظم رهبری شعرخوانی کرده بودند اشعارشان را -اختصاصاً- در اختیار خبرگزاری فارس گذاشته بودند. بد نیست نگاهی به این شعرها بیندازید، جالبند: رهبر انقلاب گفتند این شعر را خوشنویسی کنید، شعر طنز سعید بیابانکی که در دیدار با رهبر انقلاب خوانده شد و شعر انتخاباتی امیری اسفندقه.
بعد از بازخوانی این شعرها دوری در اخبار فرهنگی فارس زدم و به این مطلب رسیدم در مورد احمد شاملو. مطالب آموزندۀ زیادی دارد این مقاله و از جملۀ بارزترینشان این است که فروغی بسطامی شاعر همدورۀ فریدون مشیری، رهی معیری و معینی کرمانشاهی بوده است.
البته من فقط به صورت سرسری و سطحی مقاله را خواندم وگرنه اهل فن احتمالاً با مرور دقیق مطلب از طریق آن به حقایق جدید و احتمالاً بدیعی راجع به تاریخ ادبیات ایران پی خواهند برد.
کمی روی گنجور رومیزی کار کردم. حالا بالایش یک نوار ابزار دارد با چند دکمه، پایینش یک نوار وضعیت و خوب! یک کارهایی هم می‌کند 😉 . برایش یک نصاب ساختم و پروژه را به سایت سورس فورج منتقل کردم. تصویری از آن را ببینید:
دوستانی که آن فایل ۲۱ مگابایتی پیشین را دریافت کرده‌اند کافی است فقط این فایل اجرایی را دریافت کنند و آن را در پوشه‌ای که برنامه را در آن باز کرده‌اند جایگزین فایل قبلی کنند. باقی دوستان، در صورت تمایل برنامه را از اینجا دریافت کنند.
