نوشته‌های گاه و بیگاه حمیدرضا محمدی
می‌دانید؟! آدم تنبل دو جور داریم، درست‌تر بگویم «آدم» دو جور تنبلی می‌کند. یک جور تنبلی، «تنبلی مضر» است و یک جور دیگر «تنبلی مفید». فرض کنیم «شما قرار است کاری را انجام دهید»، و فارغ از این که چقدر تنبلید و چقدر می‌خواهید تنبلی کنید، چون «خودتان می‌خواهید آن کار را انجام دهید» یا خدای نکرده (که در مورد من مصداق ندارد) «مجبورید» آن کار را انجام دهید، «آن کار را انجام می‌دهید». فهمیدید که؟!
بالاخره شرکتی پیدا شد که دلفی و مجموعه‌ی محصولات برنامه‌نویسی شرکت بورلند را -که پیش‌تر در قالب بخشی به نام کدگیر از آن جدا شده بود- از این شرکت بخرد. مالک جدید دلفی و برادرخوانده‌هایش، شرکت امبرکدرو (Embarcadero) است (اعلام رسمی این خبر در سایت این شرکت). مبلغ فروش ۲۳ میلیون دلار اعلام شده که به نظر من باورنکردنی و بسیار پایین‌تر از حداقلهایی است که می‌شد برای قیمت مالکیت این محصولات در نظر گرفت (البته فقط محصولات نیست، در متن خبر رسمی امبرکدرو آمده که این شرکت زیرمجموعه‌ی کدگیر را از بورلند خریداری کرده، این مبلغ را مقایسه کنید با یک میلیارد دلاری که اخیراً شرکت سان برای خرید شرکت مای‌اس‌کیو (ارائه‌دهنده‌ی محصولات کدباز پایگاه داده) پرداخت کرد). منبع اولیه‌ی خبر من اینجاست.
اگر تا به حال پیش آمده باشد که بخواهید از نحوه‌ی عملکرد داخلی برنامه‌های ویندوزی سر در بیاورید (خدای نکرده نیت سوئی نسبت به یک نرم‌افزار محافظت شده با قفل 😉 داشته باشید یا …) به احتمال زیاد از برنامه‌هایی همانند Process Explorer، Process Monitor و مانند آنها استفاده کرده‌اید. خالق این برنامه‌های سودمند شخصی است به نام مارک راسینویچ که پیش‌تر در قالب شرکتی به نام وینترنالز یک دوجین از برنامه‌های عیب‌یابی و نظارت بر عملکرد برنامه‌های ویندوزی را تهیه کرد و پس از آن که مایکروسافت شرکتش را خریداری کرد کارمند مایکروسافت شد.
یافته‌ی او درباره‌ی نحوه‌ی عملکرد فناوری محافظتی به کار گرفته شده در سی‌دی‌های صوتی عرضه شده توسط شرکت سونی بی.ام.جی در سال ۲۰۰۵، باعث طرح دعواهای حقوقی بر علیه این شرکت به جرم تجاوز به حریم خصوصی خریداران شد. راسینویچ فهمید که فناوری مزبور متکی به نصب روتکیت بر روی سیستم عامل کاربران است. روتکیت برنامه یا مجموعه‌ای از برنامه‌هاست که کنترل یک سیستم عامل را بدون اخذ مجوز از کاربر به دست می‌گیرد، بسیاری از برنامه‌های مخرب (خاصه تروجانها) با استفاده از سازوکار نصب روتکیت توانایی انتقال اطلاعات ذخیره شده بر روی کامپیوترها را بدون اطلاع کاربر به دست می‌آورند. اعلام این یافته توسط راسینویچ و پیامدهای بعدی آن باعث شد شرکت سونی بی.ام.جی مجبور شود فناوری محافظتی مزبور را کنار بگذارد.
آقای راسینویچ وبلاگی دارد که در آن با زبانی کاراگاه گونه و شیرین موارد خرابی ویندوز و برنامه‌های مبتنی بر آن و روش یافتن عامل این گونه مشکلات را شرح می‌دهد. برای او هر خرابی نرم‌افزاری یک پرونده است که در آن جرمی اتفاق افتاده (خراب شدن ویندوز). این وسط، یکی از برنامه‌ها یا کتابخانه‌های پویای نصب شده بر روی ویندوز مجرم است. راسینویچ با دنبال کردن سرنخهای به جا مانده مظنونها را یکی یکی تبرئه می‌کند یا در فهرست مطنونین نگه می‌دارد تا به مجرم اصلی برسد.
وبلاگ فنی راسینویچ را اینجا بخوانید. پرونده‌ی خرابیهای گاه به گاه مدیا پلیر و اینترنت اکسپلورر، پرونده‌ی کپی ناموفق فایل و پرونده‌ی نرم‌افزار امنیتی ناامن نمونه‌هایی از نوشته‌های راسینویچ هستند که با مطالعه‌ی آنها می‌توانیم چیزهایی مثل روش بررسی فایلهای گزارش خطای ویندوز، روشهای گام به گام عیب‌یابی برنامه‌ها و رفع آنها و … را بیاموزیم.
این روزها مشکلاتی دارم (از این دست: +، +) که حلشان مستلزم پذیرش مشکلات دیگری است و از آنجا که من آدمی هستم که خیلی راحت با مشکلاتم کنار می‌آیم، به نحوی که سعی می‌کنم اصلاً به راه حل آنها فکر نکنم 😉 ، این روزها توجهم به تفریحات کامپیوتری بیشتر شده، هر چند نرخ فیلم دیدنم پایین آمده، اما میزان وقتی که برای بازی کردن صرف می‌کنم دو چندان شده. فعلاً در بازیهای دووم ۳ و کماندوز : مقصد برلین به بن‌بست خورده‌ام، اما با یک دور تکرار شاهزاده‌ی ایرانی ۱ (شنهای زمان) پیش می‌روم و مهمتر از آن بازی وارکرفت ۳ بیشتر وقتم را پر می‌کند. در مورد این آخری، چیزی که برایم جالب است این است که این بازی مثال نقض قاعده‌ای است که پیش‌تر به آن معتقد بودم. قبلاً فکر می‌کردم که استفاده از کدهای تقلب کمک می‌کند به این که راحت بشود اعتیاد به بازیها را کنار گذاشت. اما در مورد این یکی به نظر می‌رسد که این راه حل جواب نمی‌دهد و کدهای تقلب این بازی اثر معکوس دارند و بازی را بعضی وقتها شیرین‌تر می‌کنند. وارکرفت یک بازی استراتژیکی (شهرسازی، جنگ تمدنها، داستانهای از پیش آماده) به حساب می‌آید که داستان و شخصیتهایی در مایه‌های کتاب تالکین و فیلم ارباب حلقه‌ها دارد، البته فکر می‌کنم با تفاوتهایی از قبیل این که در این بازی ارک‌ها همیشه آن موجودات خبیث و شیطانی ارباب حلقه‌ها نیستند و مانند آن.
می‌دانید؟! احتمالاً من فقط نیستم، همه اینطوری هستند: همه‌ی ما توی زندگیمان احتیاج به قهرمان، سرمشق یا الگو داریم. به هر حال من یکی که علاقه‌ی عجیبی دارم به این که اسم هر آدم جالبی را که در حین وبگردیهایم به آن می‌خورم یک بار توی ویکیپدیا دنبالش بگردم و زندگینامه‌اش را بخوانم.
گفتم گشتن، می‌دانید که فایرفاکس یک جعبه‌ی جستجو دارد که به کمک آن می‌توانید از طریق موتورهای جستجوی عمومی یا تخصصی دنبال مطالب مورد نظرتان بگردید (شماره ۲ این نوشته را ببینید). آخرین نگارش اینترنت اکسپلورر (نگارش ۷) هم نظیر همین جعبه را اضافه کرده و هر دوی این مرورگرها از استاندارد مشابهی برای این کار استفاده می‌کنند.
چیزی که من اخیراً متوجه آن شده‌ام این است که در صورتی که سایتی که در آن قرار دارید از استاندارد باز جستجو پشتیبانی کند می‌توانید با باز کردن منوی جعبه‌ی جستجوی مرورگر از این قابلیت مطلع شوید و با یک کلیک امکان جستجو در سایت مورد نظر را به کمک مرورگرتان فراهم کنید (اکثر سایتهای بزرگ و معروف از این استاندارد پشتیبانی می‌کنند، اضافه کردن پشتیبانی آن به سایت هم کار آسانی است و حتی ابزارهایی هم برای آسان‌تر کردن این کار وجود دارد).
گفتم اینترنت اکسپلورر یکی از قابلیتهای پراستفاده‌ی فایرفاکس را اضافه کرده، بد ندیدم به یک قابلیت توکار به درد بخور (در واقع ضروری!) فایرفاکس -که فکر می‌کنم اینترنت اکسپلورر آن را ندارد- اشاره کنم (توکار یعنی نیازی به نصب افزونه‌ی خاصی ندارد).
اینترنت اکسپلورر ۷ مثل فایرفاکس از برگه یا تب پشتیبانی می‌کند (می‌شود چند سایت یا صفحه‌ی وب را همزمان در یک پنجره‌ی مرورگر باز داشت و از طریق همان پنجره بین آنها جابه‌جا شد). این کار وبگردی را خیلی آسان می‌کند و باعث می‌شود بتوانیم به راحتی مطالب مرتبط از چندین سایت مختلف را در یک برگه داشته باشیم. اگر کاربر تازه‌کار فایرفاکس هستید به شما توصیه می‌کنم دکمه‌ی برگه‌ی جدید را به نوار ابزارتان اضافه کنید تا راحت‌تر بتوانید سایتها را در برگه‌های جدید باز کنید:
علاوه بر این بد نیست بدانید که با کلیک وسط بر روی هر لینک می‌توانید آن را در یک برگه‌ی جدید باز کنید. اما در صورتی که از کلیک وسط برای دستیابی به نرم‌افزاری مثل دیکشنری ببیلون استفاده می‌کنید با کلید ترکیبی کنترل+کلیک چپ هم می‌توانید لینکها را در برگه‌ی جدید باز کنید.
داشتم می‌گفتم: بعضی وقتها پیش می‌آید که اشتباهی برگه‌ای را می‌بندیم یا اصلاً بعد از آن که برگه‌ای را بستیم پشیمان می‌شویم (در واقع به قول یکی از دوستان، نیاز به دکمه‌ی غلط کردم 😉 داریم). در این حالت می‌توانیم با کلیک راست روی نوار برگه‌های فایرفاکس و انتخاب عنوان Undo Close Tab آخرین برگه‌ی بسته شده را باز کنیم و این کار را به تعداد لازم تکرار کنیم تا به برگه‌ی مورد نظر برسیم. قابلیتی که اینترنت اکسپلورر آن را ندارد:
باز هم در مورد جستجو: دیروز داشتم فیلم جزیره را نگاه می‌کردم، یک چیز جالبی در مورد فناوری جستجو در این فیلم هست. داستان فیلم در سال ۲۰۱۹ میلادی اتفاق می‌افتد. در آن سال طبق روایت این فیلم یک سری کیوسک جستجوی اطلاعات در شهرها قرار داده شده که قهرمانان فیلم می‌توانند با استفاده از یکی از آنها مشخصات و محل زندگی فرد مورد نظرشان را پیدا کنند. فکر می‌کنید فناوری این کیوسکها مال چه شرکتی است؟ گوگل؟! اشتباه می‌کنید:
فناوری جستجوی ام.اس.ان است که به یاری قهرمانان فیلم می‌آید. اما یک لحظه صبر کنید! به نظر می‌رسد که این فناوری حتی در سال ۲۰۰۷ دیگر حضور جدی ندارد و حداقل نامش عوض شده (شده لایو سرچ) و احتمال آن که در دهه‌ی دوم قرن بیست و یکم فناوری غالب باشد خیلی کمتر شده. به هر حال، فیلم در سال ۲۰۰۵ ساخته شده و علاوه بر مایکروسافت، شرکتهایی مثل سیسکو، نوکیا و اپل نیز جزء پشتیبانان مالی آن بوده‌اند (منبع).
یک چیز جالب دیگر هم در این فیلم دیدم و آن وجود دستگاهی شبیه مایکروسافت سرفیس در یکی از صحنه‌های فیلم است. ببینید:
چند روز پیش، در مطلبی، اشاره‌ای دیدم به نام جان کارماک، یکی از طراحان اولیه و برنامه‌نویسان بازی دووم. از جمله ویژگیهای جالب زندگی این آقا این است که علاوه بر برنامه‌نویسی و کامپیوتر و بازی، یک علاقه و فعالیت جانبی دارد در مورد هوانوردی و ساخت سفینه‌ی فضایی برای سفر توریستی به فضا (اینجا و اینجا را ببینید).
امروز هم در مطلب دیگری اشاره‌ای دیدم به نام مارک شاتلورث راهبر تیم برنامه‌نویسی لینوکس اوبونتو، که او هم (جدا از این که اصلاً توی اسمش «شاتل» دارد 😉 ) در کنار علاقه‌های کامپیوتریش، آنقدر به فضا و سفرهای فضایی علاقمند بوده که در سال ۲۰۰۲ دومین نفری بوده که به خرج خودش و به صورت توریستی راهی فضا شده.
این تشابه‌ها به نظرم جالب آمدند!
تا به حال شده احساس کنید ویرایش جدید نرم‌افزاری که معمولاً از آن استفاده می‌کنید ظاهری عجیب، غیر متعارف یا حتی آزاردهنده پیدا کرده است؟! ظاهری که استفاده از آن را سخت کرده و شما نمی‌توانید به راحتی گزینه‌های لازم برای کار با نرم‌افزار را پیدا کنید؟! به عنوان نمونه اگر کاربر اینترنت اکسپلورر ۶ بوده باشید احتمالاً در اولین مواجهه با ظاهر ویرایش جدید آن (۷) از این که منوی اصلی آن حذف شده (در واقع پنهان شده) تعجب خواهید کرد و مدتی طول می‌کشد تا بتوانید جای گزینه‌های نرم‌افزار را در ویرایش جدید پیدا کنید.
ادامه خواندن “استانداردهای رابط کاربری برای نرم‌افزارهای فارسی”
پرل (واژه‌ای بر گرفته از حروف اوّل عبارت انگليسی به معنای زبان استخراج و گزارشگيری کاربردی) در اواسط دهه‌ی ۸۰ به وسيله‌ی لری وال که پيش از آن نيز معرّف چندين برنامه‌ی مهم برای يونيکس بود ايجاد شد. با ظهور وب در اوايل دهه‌ی ۹۰ پرل به يکی از زبانهای محبوب برای برنامه‌نويسی سی.جی.آی تبديل شد.
هدف اصلی پرل به گفته‌ی خالق آن “آسان کردن کارهای آسان و امکانپذير نمودن کارهای مشکل” است. زبانهای برنامه‌نويسی زيادی شما را وادار می‌کنند پيش از آن که به مسأله‌ای که می‌خواهيد آن را حل کنيد بپردازيد زمان غيرضروری زيادی را صرف انجام کارهايی بکنيد تا زبان را راضی نگه داريد. پرل به شما اجازه می‌دهد که بدون نگرانی در مورد چيزهايی مثل اختصاص حافظه و تعيين نوع متغيّرها کار خود را به انجام برسانيد.
دیروز «گنج ادب» را به یکی از همکارانم نشان دادم و قرار شد پایگاه داده‌های آن را در اختیارش بگذارم تا از آن برای دستیابی به تخمینهای آماری مورد نیازش در طراحی یک نرم‌افزار بازشناسی نوری نویسه‌های فارسی (OCR) استفاده کند. بد ندیدم -با توجه به این که در آینده‌ی اینجا به عنوان وبلاگ و سایت شخصی، جایی برای چنین برنامه‌ای نمی‌بینم- در مورد این که چطور این اطلاعات را استخراج کردم و چطور از وردپرس برای راه‌اندازی این مجموعه کمک گرفتم توضیحاتی بدهم، ممکن است این توضیحات کمکی باشد برای کسانی که می‌خواهند در کمترین زمان ممکن و با استفاده از سیستمهای مدیریت محتوای آماده چنین کارهایی را انجام دهند.
احتمالاً نام بورلند دلفی را شنیده‌اید: دلفی یک ابزار و محیط برنامه‌نویسی مبتنی بر زبان پاسکال است که توسط شرکت بورلند تولید و عرضه می‌شود.
کمی در مورد دلفی و وابستگانش ویکی‌گردی کردم. این نکته‌ها را در مطالب خوانده شده، جالب دیدم:
۱- معمار اصلی دلفی و سلف آن (توربو پاسکال) یک دانمارکی به نام آندرس هیلزبرگ است که در سال ۱۹۹۶ به مایکروسافت پیوست و در آنجا رهبر تیم طراحی زبان سی شارپ بود.
۲- بسیاری از برنامه‌نویسان دلفی به دلیل تأخیر طولانی بورلند در ارائه‌ی ویرایشی از این ابزار برنامه‌نویسی که از فناوری دات نت پشتیبانی کند به محیط و زبان برنامه‌نویسی سی شارپ (مایکروسافت) هجرت کردند.
۳- در فوریه‌ی سال ۲۰۰۶ بورلند اعلام کرد که به دنبال خریداری برای محیطهای برنامه‌نویسی و ابزارهای پایگاه داده‌هایش از جمله دلفی می‌گردد. در نوامبر همان سال این شرکت از واگذاری محصولات خود منصرف شد و به جای این کار گویا قصد دارد تولید و پشتیبانی این محصولات را در قالب شرکتی به نام CodeGear از خود جدا کند.
۴- ویرایش مبتنی بر لینوکس این محصول موسوم به کایلیکس که در سال ۲۰۰۱ عرضه گردید به لحاظ کیفیت پایین، قیمت بالا و نبود علاقمندی به آن (احتمالاً در میان برنامه‌نویسان)، پس از عرضه‌ی ویرایش سوم رها گردید، به گونه‌ای که آخرین ویرایشهای عرضه شده‌ی این محیط برنامه‌نویسی را امروزه به سختی می‌توان بر روی توزیعهای روز لینوکس نصب کرد. به نظر می‌رسد این محصول با تکیه بر علاقه و راهبری فردی به نام دنی تروپ تولید شده باشد که در سال ۲۰۰۵ از بورلند جدا شد و در گام اول به گوگل و در گام بعدی در سال ۲۰۰۶ به مایکروسافت پیوست.
از میان محصولات مشابه دلفی من لازاروس را دریافت و نصب کرده‌ام و کمی هم با محیط آن بازی کرده‌ام. علی‌رغم اندازه‌ی بیش از حد بزرگ فایلهای اجرایی تولیدی این محیط برنامه‌نویسی و اشکالات قابل لمس آن فکر می‌کنم یک برنامه‌نویس دلفی بتواند با استفاده از این ابزار هم خیلی از کارهایی را که با دلفی می‌شود انجام داد انجام دهد.
از محیط و شرایط کار جدیدم راضی‌ترم تا شرایط کارهای قبلی. مثل کار در سازمانهای دولتی نیست که احتمالاً تنها کاری که انجام نمی‌دهی همان کاری است که تخصصش را داری (کارمندان محترم دولت لطفاً بهتان برنخورد، این تجربه‌ی شخصی من بوده، شاید محیط و شرایط شما متفاوت باشد) و مثل کاری که برای شرکت خودت انجام می‌دهی هم نیست که بیش از این که از انجام کار تخصصیت لذت ببری دلواپسیهای مربوط به مشتری و بازاریابی و اینجور کارها اذیتت می‌کند (البته این روش کار برای شرکت خود به شیوه‌ی شخص شخیص من 😉 است که متأسفانه بیشتر وقتها سختگیرتر و وسواسی‌تر از آنی هستم که حتی قسمتهای کوچک کارم را به دیگران واگذار کنم). نحوه‌ی کار تقریباً اینطوری است که از صبح پای کامپیوتر می‌نشینم، یکی از همکاران که نقش ناظر و نماینده‌ی مشتری را ایفا می‌کند هر چند ساعت یک بار می‌آید، کارم را چک می‌کند و نظرات و سفارشات جدیدش را می‌گوید و می‌رود. اینطوری تقریباً تمامی ساعات کاریم به صورت مفید سپری می‌شود و زمان تلف شده خیلی کم دارم. حداقل فعلاً هم دغدغه‌ی سر و کله زدن مستقیم با مشتری را ندارم (که امیدوارم هیچوقت نداشته باشم 😉 ). البته خوب همه چیز هم بر وفق مراد نیست. البته این نامرادیها خیلی جدی نیست: مثلاً من بیشتر دوست دارم با خانواده‌ی زبان سی برنامه‌نویسی کنم حال آن که محیط مورد استفاده در محل کار جدیدم دلفی است که خوب هر چند برنامه‌نویسی با آن به سادگی تایپ با یک واژه‌پرداز است اما برای من خیلی زبان دلچسب و شیرینی نیست و یک جور ویژوال بیسیک غیرمایکروسافتی است. البته خیلی مهم نیست. مهم این است که دقایق و ثانیه‌هایم دارند خیلی مفیدتر از آن چیزی که فکر می‌کردم سپری می‌شوند و با این حال بیشتر روزها وقتی به پایان ساعت کاری می‌رسم هیچ نشانه‌ای از خستگی یا کم‌حوصلگی در خودم احساس نمی‌کنم.
۱) فایرفاکس یک اشکال برنامه‌نویسی دارد که گاهی برای وبلاگنویسان دردسرساز می‌شود.
چون یکی دو بار گریبان خودم را گرفته بد ندیدم اینجا اشاره‌ای به آن بکنم: اشکال مربوط به ویرایش نوشته‌های بلند می‌شود، امکان دارد زمانی که سعی می‌کنید با این مرورگر یک نوشته‌ی طولانی را ویرایش کنید آن نوشته به صورت ناقص بارگذاری شود (تهش بریده شود). به همین خاطر بهتر است قبل از ذخیره‌ی تغییرات نگاهی به ته نوشته بیندازید تا مشکلی وجود نداشته باشد. تا زمان رفع مشکل احتمالاً استفاده از مرورگری مثل اپرا راه حل مطمئن‌تری است. در این صفحه می‌توانید به اطلاعات بیشتری درباره‌ی این مشکل دست پیدا کنید.
۲) صفحات سایتهای مبتنی بر ای اس پی دات نت بسیار کندتر از صفحات سایتهای مبتنی بر پی اچ پی بارگذاری می‌شوند. این حسی است که طی وبگردیها و تجربه‌های آموزشی/برنامه‌نویسیم به من دست داده بود. به هر حال امروز در این مورد جستجو کردم و در این مورد می‌توانم بگویم مطمئن شدم. مقاله‌ای که در سایت اوراکل ارائه شده و همچنین گواهی تعداد زیادی از دات نت کارها در انجمن سایت ای اس پی دات نت شاهد خوبی برای این حقیقت است.
آونگ خاطره های ما : اراکی و کمی شعر با لهجه اراکی
کاریکاتور : از طریق نیلیان ۱۸۰۷
پرسش از برنامه نویسان : چه روشی برای محافظت از نرم افزار مفیدتر است؟
کاهش جستجوی کلمات مستهجن توسط کاربران ایرانی : در جهان اول بودیم حالا سوم شدیم! آی همشهریها! فُرُختنمُن!
دفترچه یادداشت گوگل : رقیبی احتمالی برای del.icio.us و احتمالا دلیل این که گوگل دلیشس را نخرید
