بسم الله الرحمن الرحیم …

می‌گوید:

«بسم الله الرحمن الرحیم»

هست کلید ِ در ِ گنج ِ حکیم!

این بیت اول مخزن الاسرار نظامی است.

جالب است بدانیم که عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» طبق قواعد عروض (=وزن شعر) فارسی یک جمله‌ی کاملاً موزون است! بر اساس قواعد وزن شعر فارسی (که با طبیعت بیان فارسی سازگاری کامل دارد) یک شاعر می‌تواند در جایی که باید دو حرکت کوتاهِ منتهی به یک هجای بلند به کار ببرد، دو هجای بلند متولی را جایگزین کند. مثلاً می‌تواند به جای «بــِــخـــَـــر َد» کلمه‌ی «بـــِــــخــْـــرَد» را به کار ببرد (در این مورد قبلاً نوشته‌ام). حالا در این جا نظامی از این قاعده بهره گرفته و این آیه‌ی قرآن را بدون نیاز به تغییر و جایگزینی کلمات، در داخل شعر خودش جا داده (وزن این شعر هست : «مفتعلن مفتعلن فاعلن» که طبق این قاعده به جای هر کدام از «مفتَعِلُن ها» می‌شود گذاشت «مفعولن» و وزن «بسم الله الرحمن الرحیم» را به دست آورد یعنی «مفعولن مفعلون فاعلن»).

البته احتمالاً موزون بودن عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» در بیت فوق، خیلی به نظر طبیعی جلوه نمی‌کند و دلیل آن هم این است که فرمولی که در بالا به آن اشاره کردم، برای موزون به نظر رسیدن این عبارت، باید دو بار به آن اعمال می‌شود و خوب جای آن هم در ابتدای عبارت است که خوب «سکته» را ملموس می‌کند. اما در خیلی از شعرها می‌بینیم که این فرمول بدون این که خواننده متوجه بشود بر روی وزن عبارات اعمال می‌شود. اصلاً بر همین اساس است که «رباعی» دارای «دوازده» وزن کاملاً همتراز است و در خیلی از رباعیها این تبدیلها چندین بار روی وزن رباعی اعمال می‌شود.

بگذریم! هدف این بود که یک اشاره‌ای کرده باشم به این که یک سری تغییرات در «گنج ادب» داده‌ام! ما که تصمیم داشتیم این چند روز تعطیلی را یک سری به دهاتمان بزنیم، در شلوغی روز پیش از نیمه‌ی شعبان و احتمالاً به دلیل تعداد زیاد مشتاقان زیارت قم، موفق به دستیابی به هیچ گونه وسیله‌ی نقلیه‌ای -اعم از قطار، اتوبوس یا سواری بین شهری- در زمان معقول نشدیم. حال و حوصله‌ی انتظار کشیدن در ترمینال جنوب تا هشت و نه شب را هم نداشتیم و از معدود دفعاتی بود که زورمان آمد هجده یا بیست هزار تومان (!) در دهان لاشخورهای به کمین نشسته در آنجا برای گز کردن یک راه دو ساعت و نیمه بپردازیم. لذا سر از پا درازتر به خانه برگشتیم و مثل بچه‌ی آدم این چند روزه را همه‌اش اس.کیو.ال بازی می‌کردیم تا کمی اوضاع این مجموعه را بهتر کنیم (مجموعه‌ای که چند بار تصمیم گرفته‌ام که کلاً حذفش کنم ولی خوب! به دلیل این که آمارها از وجود چند تا مشتری دائمی خبر می‌داد که با وجود بسته بودن این مجموعه به روی موتورهای جستجو هر روز به آن سر می‌زنند، از این کار منصرف شدم).

در هر صورت غیر از جنگولک بازیهای مربوط به شکل و قیافه‌ها، دیوان غزلیات شمس، دیوان غزلیات سعدی و پنج گنج نظامی را به آن اضافه کرده‌ام. امکانات جستجوی آن را هم افزایش داده‌ام و امکاناتی برای دستیابی به شعر بعدی و قبلی هر شعر هم فراهم کرده‌ام (که البته کمی مشکل دارد).

گنج ادب

جالب اینجاست که خیلی از کارهایی را که پارسال کرده بودم -تا این مجموعه را راه بیندازم- از خاطر برده بودم. به همین دلیل و با یک اشتباه اس.کیو.الی، خرابکاریی کردم که در ابتدا فکر می‌کردم فاتحه‌ی همه چیز خوانده است! ولی خوب! بعد از کمی گوگلیدن و مرور گذشته‌ها فهمیدم می‌شود درستش کرد.

خلاصه به جهت استفاده‌ی برادران و خواهران اهل اس.کیو.ال، نمونه‌ای از دستوراتی را که مرا در این راه یاری کردند، -بدون توضیح اضافی- در اینجا یادآور می‌شوم به شرط آن که سرورش مای اس.کیو.ال باشد و جدولهایش هم جدولهای وردپرس 😉 (منتش را سر شما گذاشتم ولی واقعیتش برای استفاده‌ی بعدی خودم اینجا می‌آورمشان، آخر من هر چیزی را که اینجا می‌نویسم، بعداً خیلی راحت به یادش می‌آورم و دوباره پیدایش می‌کنم!):
[code lang=”sql”]
UPDATE wp_posts SET post_name=CONCAT(‘sh’,SUBSTRING( post_title, 8, 10 ))
WHERE (post_type = “post”)
AND
(ID IN (
SELECT post_id
FROM wp_post2cat
WHERE category_id =23
)
);
UPDATE wp_posts SET post_title=REPLACE(post_title, “dlths”, “”)
WHERE (post_type = “post”)
AND
(ID IN (
SELECT post_id
FROM wp_post2cat
WHERE category_id =23
)
);
UPDATE wp_posts SET post_author =7 WHERE (
post_type = “post”
) AND (
ID IN (
SELECT post_id
FROM wp_post2cat
WHERE category_id =23
)
);
[/code]

البته در جنگولک بازیهای مربوط به قیافه به یک مشکل عجیب برخوردم و آن این که فهمیدم اینترنت اکسپلورر برای عنصر select (همان کمبوباکس یا لیست بازشوی خودمان) از خاصیت border پشتیبانی نمی‌کند و راه حل سرراست هم ندارد (این هم سندش)! به نظرم رسید بروم و به جای کمبوباکس (برای محدود کردن نتایج جستجو روی شاعر خاص) از یک لیست نامرتب (ul) استفاده کنم [مثل این] و بعد نتایج انتخاب کاربران را با جاوااسکریپت به یک عنصر مخفی select انتقال بدهم. اما خوب! حوصله‌اش را نداشتم 😉 . خلاصه اگر «کاربران محترم اینترنت اکسپلورر» جعبه‌ی بازشوی انتخاب شاعر برای جستجو در اشعار را در این صفحه به شکل فجیعی زشت و نامتناسب مشاهده می‌فرمایند، فرستنده را ملامت نکنند که ایراد از گیرنده است! اگر برایشان مقدور است گیرنده‌ی معقول‌تری ابتیاع فرمایند!

نظر شما راجع به اینجا

نظرسنجی خوب! یک چند وقتی می‌شود که من اینجا را درست کرده‌ام و این طور که آمارهای بازدید نشان می‌دهند ای! همچین یک تعدادی پیدا می‌شوند که دائماً به اینجا سر بزنند. بد ندیدم نظر خواننده‌های دائمی اینجا را راجع به نوشته‌هایم بدانم. بنابراین اگر (۱) خواننده‌ی دائمی اینجا هستید، (۲) وقت کافی دارید و (۳) دوست دارید راجع به من و وبلاگم نظر بدهید بروید به این صفحه و فرم نظرسنجی را برای من پر کنید (نتایج خصوصی هستند و من خودم به آنها دسترسی دارم). خیلی ممنون!

… و فهرست افزونه‌های وردپرسم

تا آنجا گفتم که تقریباً فقط مشکل آمار خالی در صفحه‌ی آمار بازدیدکنندگان مانده بود.

نگارش جدیدتر افزونه‌ای را که صفحه‌ی آمار بازدیدکنندگان با آن ساخته می‌شد گرفتم و نصب کردم. ویرایش جدیدتر مشکلی نداشت، یعنی آمار را به درستی می‌آورد. اما یک مشکل بزرگ برای من داشت: این افزونه به طور پیش‌فرض آمارش را فقط از طریق سیستم مدیریت وبلاگ وردپرس برای استفاده‌ی شخصی صاحب وبلاگ در اختیار می‌گذارد تا صاحب وبلاگ مجبور نباشد برای مشاهده‌ی آمارش مستقیماً به سرویس آمارگیری گوگل مراجعه کند. حالا من قسمتی از کد را که در نگارش قدیمی افزونه وظیفه‌ی نمایش اطلاعات را برعهده داشت پیدا کرده بودم، بعد با کپی/پیست آن را به یکی از فایلهای قالب وبلاگم اضافه کرده بودم و اینطوری توانسته بودم این آمار را عمومی کنم: طوری که بازدیدکنندگان عادی هم بتوانند این آمار را ببینند. در کنار این کار کمی هم کدهای اچ.تی.ام.ال آن را دستکاری کرده بودم تا هم فارسی شود و هم مشکل راست به چپ نداشته باشد. حالا اگر می‌خواستم از نگارش جدید استفاده کنم باید همین کار را تکرار می‌کردم. اما مشکل اینجا بود که فایل دستکاری شده‌ی من با نگارش جدید سازگار نبود. کمی با نگارش جدید ور رفتم و به جای مهمی نرسیدم. در واقع اصلاً حس این که درگیر قضیه شوم را نداشتم. حدس می‌زدم ایراد از اینجا نشأت گرفته باشد که مثلاً سرویس آمارگیری گوگل تغییراتی در سیستمش داده باشد و برای دریافت اطلاعات از آن نیاز باشد حتماً از نگارش جدید افزونه‌ی مذکور استفاده شود. به همین دلیل داشتم کم کم بی‌خیال قضیه می‌شدم که یک چیزی یادم افتاد.

یادم افتاد که اخیراً رمز جیمیلم را (که برای ورود به سیستم آمارگیری گوگل کاربرد دارد) عوض کرده‌ام. افزونه‌ی کذایی عنوان می‌کند که رمز جیمیل را فقط یک بار نیاز دارد و آن را ذخیره هم نمی‌کند، شاید به همین دلیل با وجود تغییر رمز جیمیلم نگارش جدید افزونه دارد اطلاعات را می‌گیرد. نگارش قدیمی را دوباره فعال کردم و سعی کردم حساب کاربری جیمیلم را دوباره اضافه کنم. مشکلی پیش آمد که با جستجوی پیغام خطا در گروه گوگل خاص این افزونه راه حلش را پیدا کردم. این مشکل گویا در نگارشهای جدیدتر هم دیده می‌شود و راه حل آن تغییر یکی از فایلهای مورد نیاز برای اجرای افزونه است که ربطی به این که نگارش آن قدیمی باشد یا جدید ندارد. بعد از رفع این مشکل حساب جیمیلم را اضافه کردم و …! نتیجه همان چیزی بود که ناامیدانه انتظارش را می‌کشیدم: درست شد!

آمار بازدید هفتگی

اما بعد …! گفتم بد نیست یک اشارهای بکنم به فهرست افزونه‌های مورد استفاده در وبلاگم. این فهرست احتمالاً برای وردپرس‌کارها مفید است:

ادامه خواندن “… و فهرست افزونه‌های وردپرسم”

درست شد!

به جان شما اصلاً حسش نبود که بنشینم و سعی کنم این مشکل آخری را از طریق درست‌ترش حل کنم! آخری؟! گفتم آخری؟! البته احتمالاً درست گفته‌ام وقتی بشود آن چند مشکلی را که همان ابتدای کار بی‌خیالشان شدم در نظر نداشت.

قضیه از حدود یک ماه پیش از عید شروع شد. وقتی به سرم زد که وبلاگم را با آخرین نگارش وردپرس تجهیز کنم (قبلاً هم اشاره‌ای به این قضیه کرده‌ام: اینجا را ببینید). وردپرس سیستم مدیریت محتوای وبلاگی فوق‌العاده‌ایست: نصب آسان، عملکرد بهینه، سرعت بالا و قابلیت به‌دلخواه‌سازی خوب از جمله ویژگیهاییست که این سیستم را تبدیل به یک انتخاب مناسب کرده برای کسانی که دوست دارند وبلاگشان را بر روی میزبان مستقل خودشان برپا کنند. به اینها اضافه کنید حل مسأله‌ی بومی‌سازی (=فارسی‌سازی) این سیستم به کمک افزونه‌ی وردپرس فارسی (تاریخ شمسی، اعداد فارسی، ویرایشگر فارسی و …) و همچنین در صورت نیاز فارسی‌ساز وردپرس (بخش مدیریت) و افزونک تقویم و بایگانی وردپرس فارسی.

بگذریم! وبلاگم و سیستم مدیریتش قبل از آن به‌روزرسانی کذایی به مرحله‌ای رسیده بود که دیگر هر چیزی را که فکر کرده بودم نیاز دارم داشت (بازدیدکننده؟! فکر کنم نیاز نداشتم 😉 ) : آلبوم عکس، یک فرم تماس ساده ولی کارآمد، آمار بازدید، آخرین نظرهای خودم در وبلاگ دیگران، آخرین نظرهای دیگران در وبلاگ من، تعداد مشترکان فید به صورت فارسی (موس را روی علامت آبی‌رنگ اشتراک ستون سمت راست نگه دارید تا متوجه شوید چه چیزی را می‌گویم) و خیلی چیزهای دیگر.

تا این که نگارش جدید وردپرس آمد. واقعیتش خیلی اهل آخرین ورژن نیستم، یعنی پیش‌ترها بودم (جوانی کجایی … 😉 ) ولی الان دیگر نیستم. آنقدر این طرف و آن طرف در گوشمان خواندند که این نگارش جدید سرعتش خیلی بالاتر است و بهتر است و … که ما هم به هوس افتادیم. خلاصه! دردسرتان ندهم، وردپرسم را به‌روز کردم و بعد از آن کلی همه چیز به هم ریخت. من هم مدتها مشغول عیب‌یابی و رفع اشکال بودم، بعضی مشکلات با دستکاری فایلهای وردپرس حل شد (دقیقاً دو مشکل: یکی همانی که آخرین این نوشته به آن اشاره کرده‌ام و دیگری مشکل نمایش ناقص نوشته‌های more دار در فید). بعضی مشکلات با نصب آخرین نگارش یا نگارش سازگار افزونه‌ها حل شد (مثل افزونه‌ای که برای نمایش مطالب مرتبط استفاده می‌کردم و فکر می‌کنم افزونه‌ی مربوط به آلبوم عکس). جالب‌تر از همه دو تا مشکل آخر بود که به به‌روزرسانی وردپرس ربط (زیادی) نداشتند! مشکل اینها چیز دیگری بود ولی چون تقریباً هم‌زمان با به‌روز کردن وردپرسم بروز (بخوانید بــُروز 😉 ) کرده بودند من ایراد آنها را از چشم وردپرس می‌دیدم. اولی مشکلی بود که برای عنوان آخرین نظرگاهها در ستون سمت و صفحه‌ی مختص آن پیش آمده بود که معلوم شد (البته بعد از دو ماه سر و کله زدن من با آن) مشکل به خاطر حذف یا عدم نصب یک ماژول پی.اچ.پی روی سرور بوده. دومی مشکلی بود که اخیراً برای صفحه‌ی آمار بازدیدکنندگانم به وجود آمده بود و آمار دریافتی از سرویس آمارگیری گوگل را خالی نشان می‌داد.

ادامه دارد (فردا، انشاءالله!)

آمد به سرم همان که …

امروز چهارشنبه هشتم فروردین است و این مطلب را برای اولین فرصتی که مشکل پیش آمده برای وبلاگم حل شود می‌نویسم. داشتم سعی می‌کردم مشکل دیگری را که پس از ارتقای وردپرس (سیستم مدیریت محتوای وبلاگی که من از آن استفاده می‌کنم) برای وبلاگم پیش آمده بود (و البته حدس می‌زنم مربوط به ارتقا نباشد: چون بلافاصله بعد از ارتقا اتفاق نیفتاده بود و روی وردپرسی که به صورت محلی روی کامپیوتر خودم نصب کرده بودم هم پیش نیامده بود) یک جوری حل کنم. قالب وبلاگم را کمی ویرایش کردم و فایل جایگزین را آپلود کردم، آمدم نتیجه را ببینم که … بعله! مشخص شد که پهنای باند این ماهم از حد مجازش (دو گیگابایت) گذشته و وبلاگم احتمالاً تا یکشنبه‌ی هفته‌ی آینده (که اول ماه جدید میلادی است) در دسترس نخواهد بود (برای آنها که با اصطلاح «پهنای باند» و حد مجاز آن آشنایی ندارند: معمولاً بسته‌های میزبانی وب حد مجاز پهنای باند دارند، پهنای باند از جمع اندازه‌ی فایلهایی که لازم است از کامپیوتر میزبان به کامپیوتر بازدیدکننده منتقل شود محاسبه می‌شود. عکسها و فایلهای قابل داونلود می‌توانند باعث افزایش شدید مصرف پهنای باند و نزدیک شدن آن به حد مجازش شوند. در صورت گذشتن پهنای باند یک سایت از حد مجازش معمولاً آن سایت تا مدتی در دسترس نخواهد بود، مگر آن که با پرداخت هزینه‌های لازم این مسأله حل شود.).

البته این اتفاق تا حدودی قابل پیش‌بینی بود. معمولاً ماههای پیش میزان مصرف پهنای باندم روند تصاعدی داشت و هر ماه بیش از ماه پیش به حد مجازش نزدیک‌تر می‌شد. وقتی هم که حدود اواخر بهمن‌ماه می‌بایست قرارداد میزبانیم را تمدید کنم این مسأله را در نظر داشتم و در فکر این بودم که بسته‌ی میزبانیی با امکانات بیشتر و محدودیت کمتر خریداری کنم اما این کار را نکردم. دلیل عمده‌اش در کنار خساستی که بد جور یقه‌ام را گرفته بود 😉 این بود که احتمال می‌دادم (و می‌دهم) که مشکل محدودیت پهنای باندم به طریق دیگری حل شود. در واقع فکر کردم اگر مجریان طرح ساماندهی در اجرای طرحشان مصمم باشند باید تمام سایتها و وبلاگهای دارای امکانات میزبانی مستقل را که قصد ندارند ساماندهی شوند مسدود کنند و این می‌تواند تا حدودی (البته به طور موقت) مشکلات محدودیت پهنای باند این سایتها را حل کند ;).

چند وقتی است که دارم از این افزونه‌ی DivShare برای وردپرس استفاده می‌کنم و این می‌تواند باعث شود مشکل محدودیت پهنای باندم تشدید نشود (چون کمک می‌کند به راحتی برای میزبانی عکسها از یک سرویس رایگان -و نه از فضا و پهنای باند خودم- استفاده کنم و به این ترتیب مثل این چند وقت اخیر با خیال راحت حسابی دست و دل بازی کنم و عکس‌آلود 😉 شوم). خصوصاً این که قالب وبلاگم (حداقل فعلاً) بسیار ساده و سبک است و فکر می‌کنم در آن از بیشتر از سه یا چهار عکس -آن هم با اندازه‌ی فایلهای بهینه- استفاده نشده باشد و به این ترتیب سهم آن در مصرف پهنای باند چیزی نزدیک به حداقل ممکن خواهد بود.

البته این یک جورهایی نوشداروی بعد از مرگ سهراب است چرا که عمده‌ی ترافیک وبلاگم از صفحات داخلی و قدیمی‌تر می‌آید (که عکسهایشان روی میزبان خودم قرار دارد). در واقع معمولاً دست کم هشتاد درصد بازدیدکنندگان روزانه‌ی اینجا بازدیدکنندگان گذری هستند که از موتورهای جستجو یا سایتهای دیگر به اینجا رسیده‌اند و با تعدادی نوشته‌ی قدیمی کار دارند (که نسبتاً پر عکس و در نتیجه پهنای باند طلب 😉 هستند). این مسأله باعث می‌شود که اگر طرح حمایتی ساماندهی 😉 به داد نرسد مجبور شوم سر کیسه را شل کنم و مشکلم را اساسی‌تر حل کنم. تا ببینیم چه پیش می‌آید.

تشکر و قدردانی!

هر چند شاید باید بیش از یک ماه دیگر سپری شود تا چرخه‌ی دوازده‌ماهه‌ی اول عمر اینجا کامل شود اما دوست دارم سال اول عمر اینجا را با آغاز سال جدید تمام شده بدانم. همان اول کار گفته‌ام که اینجا در ابتدا قرار نبود یک وبلاگ یا سایت شخصی باشد اما شد و به نظرم خوب هم شد که شد. شنیده‌اید به عکاسی می‌گویند هنر شکار لحظه‌ها؟، اینجا برای من یک چیزی شبیه عکاسی بوده!: شاید پیش از این سالهایی داشته‌ام که برایم به لحاظ کرده‌ها و یافته‌ها پربارتر بوده‌اند، اما به لحاظ «مانده» چیزی برایم باقی نگذاشته‌اند و همین باعث شده که آنها را از جمله‌ی بر باد داده‌ها به حساب آورم. اما از امسال هر چه که نداشته باشم یک چیزی شبیه یک دفتر نقاشی دوست داشتنی دارم که هر چند ممکن است چشم بالغ‌تر چند سال آینده‌ام آن را کودکانه و خنده‌آور ببیند اما دوستش خواهد داشت و به این که لحظه‌های عمرش را به بیهودگی نگذارنده به خود افتخار خواهد کرد (دلتنگی آخر سالی فکر کنم کار دستم داده، جمله‌بندیهایم شده عینهو قطعنامه‌ها 😉).

بگذریم! هدف اصلیم از این نوشته این بود که چند تا تشکر بکنم: اول از همه از آقای مانی منجمی به خاطر افزونه‌ی وردپرس فارسی: شاید عجیب به نظر برسد ولی حداقل من یکی فکر نمی‌کنم هیچ وقت راضی به آن می‌شدم که در وبلاگ فارسیم تاریخ غیر بومی ظاهر شود! البته این شاید بیشتر «وسواس» باشد اما فکر می‌کنم وسواسیهای دیگری هم مثل من وجود داشته باشند که تسهیل بومی‌نویسی و رفع مشکلات آن باعث شده راحت‌تر دست و دلشان به کار نوشتن برود و به همین لحاظ فکر می‌کنم تا حدود زیادی جامعه‌ی وب فارسی مدیون ایشان و دیگر کسانی است که با صرف وقت و هزینه (=«وقتی» که می‌توانست برای کارهای درآمدزا صرف شود، هزینه‌های شخصی برای انتشار دستاوردها و …) سکوهای نرم‌افزاری و سیستمهای مدیریت محتوا را بومی‌سازی کرده‌اند.

بعد از آن هم باید یاد و تشکری بکنم از نیما (CARPE DIEM) که بیشترین مشتریها را به در دکان من فرستاده 😉 (۸/۷۶ % از حدود ۴۴۰۰۰ بازدید که حدود ۸۷۰۰۰ صفحه را پوشش داده‌اند به روایت سرویس آمارگیری گوگل). از دوستانی که «پای ثابت» اینجا بودند، از آنها که نظراتشان به صورت مداوم یا گاه و بیگاه پای نوشته‌هایم می‌نشست و از دوستانی که به اینجا لینک دادند هم متشکرم. ممکن است با یکی دو اظهار نظر تند و نه چندان به‌جا موجبات دلگیری کسانی را نیز فراهم آورده باشم که امیدوارم خامی مرا ببخشند.

از آنجا که شاید فرصت مناسب‌تری پیدا نشود، همینجا سال نو و نوروز را به تمامی دوستان و آشنایان حقیقی و مجازی تبریک می‌گویم: سال نو مبارک!

پی‌نوشت

یک مورد خیلی مهم را یادم رفته بود ذکر کنم که الان (شنبه، چهارم فروردین) یادم افتاد، هر چند شاید این تشکرهای زبانی ارزشی برای تشکرشونده 😉 نداشته باشند (و در این مورد خاص شاید اصلاً تشکرشونده این تشکر را نبیند 😉 ) اما به هر حال به عنوان کمترین کاری که می‌تواند از دستم برآید کوتاهی در آن را جایز نمی‌بینم.

من پیش از این یکی دو مورد (دقیقاً دو مورد 😉 ) پیش آمده که با شرکتهای میزبانی وب سر و کار داشته‌ام. یک مورد که آنقدر افتضاح بوده که شایسته‌ی ذکر نام و لینک است (در بازبینی نهایی اسم و لینک این شرکت را قلم گرفتم) و دیگری هم علی‌رغم آن که از شرکتهای به‌نام و پرادعاست و معمولاً تبلیغات نصف یا یک چهارم صفحه‌ای تمام‌رنگیش را در اغلب مجلات و روزنامه‌های مرتبط با کامپیوتر می‌بینم خدماتش چنگی به دل نزده و علی‌رغم برخورد مناسب کارکنانش از لحاظ فنی -به قول معروف- چیزی بارشان نبوده.

من برای میزبانی اینجا (مثل تعداد زیادی از وبلاگها و سایتهای دیگر) از خدمات بر و بچه‌های پرشین تولز استفاده می‌کنم. با وجود آن که خرید من از این شرکت ارزان‌ترین بسته‌ی مبتنی بر لینوکس بوده (در اینجا می‌توانید فهرست بسته‌های میزبانی این شرکت را ببینید) ولی در طول یک سال استفاده از خدمات این شرکت تمامی درخواستها و در خیلی موارد نقهای بی‌دلیل من در اسرع وقت پاسخ داده شدند:

درخوستها از شرکت میزبانی

علاوه بر آن نمودار زیر نشان دهنده‌ی مجموع زمانهایی است که سایت من در طول صد و نود روز گذشته در دسترس نبوده (نمودار توسط سرویس Site 24×7 تهیه شده که قبلاً در مورد آن توضیح داده‌ام):

زمان بالا بودن سرور

اگر با خدمات شرکتهای میزبانی وب آشنا باشید حتماً می‌دانید که این آمار (بیش از نود و نه درصد زمان در دسترس بودن) یک آمار ایده‌آل و جزء شعارهای تبلیغاتی خیلی از شرکتهای میزبانی وب است. این آمار را می‌توانید مقایسه کنید با آمارهای در دسترس نبودن چند روزه‌ی بسیاری از سایتهای میزبانی شده توسط شرکتهای پرمدعای میزبانی وب.

به هر حال به نوبه‌ی خودم و به عنوان یک مشتری خرده‌پا 😉 که فکر نمی‌کنم پرشین تولز در زمینه‌ی پاسخگویی و مشتری‌مداری برای من چیزی کمتر از یک مشتری دانه‌درشت وقت گذاشته باشد از این شرکت متشکرم و امیدوارم که بتوانند در زمینه‌ی کاری و تخصصیشان همواره در صف بهترینها باقی بمانند.

آزمایش می‌کنیم

فکر می‌کنم آمار نظرات هرز وبلاگ من به نسبت تعداد بازدیدکننده‌های روزانه‌اش کمی بالاست:

Akismet has caught spam for you ...

و جالب اینجاست که اکثر قریب به اتفاق این نظرات هرز روی یک نوشته‌ی قدیمی گذاشته می‌شوند که اتفاقاً هیچ نظر آدمیزادی 😉 هم روی آن گذاشته نشده. امروز آمدم یک تستی بکنم ببینم تأثیری دارد یا نه و آن این بود که یک تغییر کوچولو توی slug آن نوشته بدهم (delicious-23 بود، کردمش delicious-231). الان که این مطلب را دیدم، دوباره یادش افتادم، گفتم بروم ببینم تأثیری داشته یا نه که جواب نه بود:

new spam comment

الان به فکرم رسید که اگر بروم نظراتش را ببندم احتمالاً تأثیر دارد (یعنی می‌شود که نداشته باشد؟!)، به هر حال اگر نداشته باشد هم خیلی مهم نیست چون فعلاً اکیسمت دارد کار خودش را می‌کند و درصد اشتباهاتش هم پایین است. به هر حال فقط امیدوارم که این کارم باعث نشود این بلیه دامن نوشته‌های دیگر را بگیرد، اگر گرفت اخطارش را اینجا می‌گذارم تا کس دیگری این اشتباه را نکند.

پی‌نوشت

فکر می‌کنم که بستن نظرات آن نوشته مفید بوده، از دو روز پیش تا حالا هیچ نظر هرز جدیدی برایم نیامده. اگر هم بعداً نوشته‌ی دیگری دچار این مشکل بشود فکر نمی‌کنم به بسته شدن نظرات این یکی ربط داشته باشد.

وردپرس ۲.۱

کمی خسته‌ام. در واقع از صبح که بیدار شدم بعد از کمی ور رفتن با کامپیوتر بیشتر وقتم را به نظافت خانه و مرتب کردن اتاق و کارهایی مثل این مشغول بوده‌ام! به هر حال اگر کمی نامفهوم‌تر از همیشه 😉 می‌نویسم یکی از علتهایش همین است. می‌روم سر اصل مطلب:

وبلاگ من با کمک وردپرس و چند افزونه برای این سیستم مدیریت محتوا، که مهمترین آنها افزونه‌ی اعداد فارسی و تاریخ شمسی است کار می‌کند. جدیداً ویرایش جدیدی از وردپرس عرضه شده که به نسبت ویرایشهای قبلی آن یک به‌روزرسانی مهم به حساب می‌آید و وبلاگها یا سایتهایی که از نسخه‌های قدیمی‌تر وردپرس استفاده می‌کنند (مال من ۲.۰.۲ بود) دیر یا زود مجبور به نصب این نسخه‌ی جدید (ویرایش ۲.۱) می‌شوند. دیشب وردپرسم را به‌روز کردم. با توجه به ناسازگاریهایی که بین افزونه‌های قدیمی وردپرس و ویرایش جدید آن وجود دارد پیشبینی مشکلات زیادی را می‌کردم. به همین لحاظ پیش از آن یک بار وردپرس جدید را روی کامپیوتر خانگیم نصب کردم. وردپرس جدید نیاز به مای‌اسکیوال ویرایش ۴ به بالا دارد و من روی سیستمم ویرایش پایین‌تری را نصب کرده بودم. برای به‌روز کردن مای‌اسکیوالم به مشکلی برخوردم و آن این بود که سرویس مای‌اسکیوال قدیمی از فهرست سرویسهای ویندوز پاک نمی‌شد و ویرایش جدید هم نمی‌توانست آن را جایگزین کند. پس از جستجو در اینترنت روش حذف دستی سرویسهای ویندوز را پیدا کردم (راه حلش را اینجا نگه داشته‌ام) و این مشکل حل شد.

وردپرس

به‌روزرسانی برایم مشکلاتی برایم ایجاد کرده، مثلاً این افزونه (که از آن برای ایجاد صفحه‌ی طبقه‌بندی موضوعی مطالب و نمایش نوشته‌های مرتبط با هر نوشته استفاده می‌کردم) (علی‌رغم نصب آخرین ویرایش آن) عین قبل کار نمی‌کند. مجبور شدم از بعضی افزونه‌های نه چندان مهم هم صرف نظر کنم. البته اکثر مشکلات جزئی هستند و به مرور زمان با ارائه‌ی نسخه‌های به‌روز از سوی عرضه‌کنندگان آنها حل خواهند شد.

اما فقط مشکلات به افزونه‌ها مربوط نمی‌شد. گویا ویرایش جدید چندان هم ویرایش بدون مشکلی نیست: در نسخه‌ی جدید وردپرس برای نمایش بلاگچرخان تابع wp_list_bookmarks ارائه شده. این تابع به طور پیش‌فرض عنوان دسته‌بندی پیوندهای بلاگچرخان را به آغاز فهرست آنها اضافه می‌کند مگر آن که پارامتر ورودی title_li مقدار نداشته باشد (یعنی طبق مستندات وردپرس باید اینطوری باشد). جالب اینجاست که عملاً اینطوری نیست و با وجود ارسال پارامتر خالی این تابع کار خودش را می‌کند! به همین لحاظ کاربران ویرایش جدید وردپرس برای حل این مشکل باید فایل bookmark-template.php شان (واقع در شاخه‌ی wp-includes) را با نسخه‌ی رفع اشکال شده‌ی آن جایگزین کنند (کلی هم دنبال رفع ایراد این یکی گشتم). تمام شد!

چطور شد که شد؟

دیروز «گنج ادب» را به یکی از همکارانم نشان دادم و قرار شد پایگاه داده‌های آن را در اختیارش بگذارم تا از آن برای دستیابی به تخمینهای آماری مورد نیازش در طراحی یک نرم‌افزار بازشناسی نوری نویسه‌های فارسی (OCR) استفاده کند. بد ندیدم -با توجه به این که در آینده‌ی اینجا به عنوان وبلاگ و سایت شخصی، جایی برای چنین برنامه‌ای نمی‌بینم- در مورد این که چطور این اطلاعات را استخراج کردم و چطور از وردپرس برای راه‌اندازی این مجموعه کمک گرفتم توضیحاتی بدهم، ممکن است این توضیحات کمکی باشد برای کسانی که می‌خواهند در کمترین زمان ممکن و با استفاده از سیستمهای مدیریت محتوای آماده چنین کارهایی را انجام دهند.

گنج ادب
ادامه خواندن “چطور شد که شد؟”

آمارم را از کی می‌گیرم؟!

هر کسی که سایت یا وبلاگ راه می‌اندازد به مرور زمان کنجکاو می‌شود بداند چند نفر سایتش را دیده‌اند، از کجا به سایتش رسیده‌اند، دنبال چه چیزی می‌گشته‌اند و مانند آن. غیر از کنجکاوی شخصی انگیزه‌های دیگری هم وجود دارد که اشخاص را به سمت استفاده از سرویسهای آمارگیری می‌کشاند، مثلاً ممکن است سایتی دنبال فعالیت تجاری به صورت جذب آگهی باشد: این گونه سایتها نیاز دارند پربازدیدکننده بودن خود را به آگهی‌دهندگان بالقوه ثابت کنند و استفاده از سرویسهای آمارگیریی که امکان در دسترس گذاری آمار سایت را به صورت عمومی فراهم می‌کنند راه حل مناسبی برای این مسأله است. در هر صورت اگر اهل سایت یا وبلاگداری باشید فکر می‌کنم دیر یا زود به سراغ اینجور سرویسها خواهید رفت. بد ندیدم تجربیاتم را با برخی از این سرویسهای آمارگیری در این نوشته بازگویی کنم. در صورتی که نیاز به اطلاعات دقیق‌تری راجع به مطرح‌ترینهای این عرصه دارید فکر می‌کنم این نوشته (زبان نوشته انگلیسی است) -با وجود این که کمی قدیمی شده- بتواند راهنمای خوبی برایتان باشد.

یادم می‌آید زمان راه‌اندازی اولین سایت شخصیم، سرویس دهنده‌ی -در آن روزها البته- رایگان ِ وبم خدمات آماری جالبی را از بازدیدکنندگان ارائه می‌داد. این سرویس دهنده مدتی بعد این خدمات را از فهرست خدمات سایتهای رایگان خود خارج کرد و الان هم که دیگر کلاً سایتهای رایگان خود را غیر فعال کرده. غیر از این سرویس، آن روزها AWStats را هم -روی فضای میزبانی وب خریداری شده‌ای که کنترل آن دست من بود- نصب کرده بودم (این بسته‌ی نرم‌افزاری ِ نوشته شده با زبان پرل، روی برخی بسته‌های میزبانی وب به صورت پیش‌فرض نصب شده است). البته برای به‌روز شدن آمار این دومی باید یک سری کارهای اضافی به صورت دستی یا زمانبندی شده انجام می‌دادم که -خوب!- خیلی دردسر داشت.

سرویس آمارگیری گوگل مجموعه‌ی کاملی از خدمات آمارگیری است که من از همان ابتدا آمار اینجا را به کمک آن تعقیب کرده‌ام. اما فکر می‌کنم با توجه به این که این سرویس آمار به‌روز و لحظه‌ای نمی‌دهد و همچنین امکانات آن بیشتر، تحلیلهای با دید تجاری/تبلیغاتی و با بازه‌های زمانی طولانی مدت را مد نظر دارد، به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی تمامی نیازمندیهای وبلاگداران باشد. استفاده از آن برای در دست داشتن آمار کامل سایتها در طول عمر آنها فکر خوبی است که من هم با همین تفکر هنوز هم از این سرویس استفاده می‌کنم. مخصوصاً این که با کمک این افزونه‌ی وردپرس نه تنها نیازی به مراجعه‌ی مستقیم به سایت سنگین و پر از فلش این سرویس ندارم، بلکه می‌توانم آمار جمع‌آوری شده‌ی هفتگی این سرویس را به صورت عمومی در دسترس بگذارم (اینجا را ببینید).

آمار بازدید هفتگی

از جمله سرویسهای آمارگیری فوق‌العاده جالبی که مدتی به بازبینی لحظه به لحظه‌ی آمار آن (برای سایت دیگری غیر از اینجا) معتاد شده بودم سرویس آمارگیری بلاگبیت بود. البته این سرویس آمارگیری رایگان نبود و فقط برای یک دوره‌ی آزمایشی یک ماهه می‌شد آن را به صورت رایگان تست کرد. از قابلیتهای جالب این سرویس: آمار لحظه به لحظه، مشخص کردن موقعیت جغرافیایی بازدیدکننده (که دقت اطلاعات آن در مورد ایران هم قابل قبول به نظر می‌رسید) و همچنین امکان تعقیب رفتار بازدیدکنندگان همیشگی به کمک مشخص کردن آنها با برچسب بود. البته این سرویس مشکلاتی با زبان فارسی داشت که بیشتر به نمایش کلمات کلیدی مربوط می‌شد. به هر حال این سایت را شرکت فیدبرنر خریداری کرد و -بعد از چندین ماه انتظار- الان چند روزی است -فکر می‌کنم- که احتمالاً به کمک قابلیتهای این سرویس امکان تعقیب آمار بازدیدکنندگان را هم به فهرست خدمات خود اضافه کرده است.

سرویس آمار بازدیدهای فیدبرنر

سرویس 103bees.com هم از آن سرویسهای آمارگیریی است که تلاش می‌کند به صورت تخصصی اطلاعات آماری مربوط به مراجعات از طریق موتورهای جستجو را استخراج کند. این سرویس آن زمانی که من آن را آزمایش می‌کردن با فارسی مشکل داشت که الان این مشکلات حل شده.

103bees

سرویس دیگری که مدتی است به کمک آن فعالیتهای بازدیدکنندگان یک بخش جانبی از اینجا را زیر نظر گرفته‌ام CLICKTALE نام دارد. هر چند این سرویس تمامی بازدیدها را پوشش نمی‌دهد اما یک ویژگی خاص دارد و آن این که حرکات بازدیدکنندگان را (این که چطور در صفحه حرکت کرده‌اند و روی کدام لینکها کلیک کرده‌اند) به صورت متحرک پخش مجدد می‌کند و این می‌تواند برای کسانی که قصد دارند به صورت علمی‌تری رفتارهای بازدیدکنندگان سایتها را مورد بررسی قرار دهند، علاقمندیهای آنها را بسنجند و نقاط جالب توجه صفحات از نظر آنها را پیدا کنند بسیار مفید باشد.

clicktale

کسانی که از وردپرس استفاده می‌کنند می‌توانند به کمک این افزونه نیز آمار بازیدکنندگان خود را تعقیب کنند که در نوع خود جالب است و با عبارات فارسی هم مشکلی ندارد.

سرویس measuremap که مدتها پیش توسط گوگل خریداری شد و ثبت نام در آن فقط با دریافت دعوتنامه امکانپذیر است از آن سرویسهایی است که مدتهاست آرزوی استفاده از آن را دارم. این سرویس همانند بلاگبیت مختص وبلاگ و وبلاگداران طراحی شده و مدتهاست که به صورت آزمایشی کار می‌کند و به صورت محدود کاربر می‌پذیرد.

در پایان این نوشته بد نیست به چند نکته در مورد انتخاب سرویسهای آمارگیری و نحوه‌ی استفاده از خدمات آنها اشاره کنم:

یک نکته مهم در انتخاب سرویس آمارگیری آن است که سعی شود سرویس آمارگیریی انتخاب شود که بازدیدهای ماشینی (رباتهای خزنده‌ی موتورهای جستجو) را با آمار بازدید واقعی مخلوط نکند. در واقع اکثر سرویسهای آمارگیری جدید، چون اطلاعات بازدیدها را با استفاده از کدهای جاوااسکریپت جمع‌آوری می‌کنند و بازدیدکنندگان ماشینی معمولاً این کدها را نادیده می‌گیرند یا توانایی اجرای آنها را ندارند خود به خود این خاصیت را دارند.

من روی نکته‌ی دیگری هم حساسم و آن این که دوست ندارم سرویس آمارگیری با گذاشتن لوگو، آیکون یا عکسی از سرویس مورد نظر در سایت فعال شود. معمولاً -برای من یکی حداقل- پیدا کردن جای مناسبی برای این لوگو سخت است، شکل اکثر این لوگوها هم به مذاق من خوش نمی‌آید، غیر از اینها فکر زمانی را بکنید که این سرویس‌دهنده‌ها به دلایل مختلف در دسترس نیستند و غیر از کندیهای ناشی از این قضیه، باعث بروز به‌هم‌ریختگیهای غیرقابل پیشبینی در قالب صفحات می‌شوند.

نکته‌ی دیگری که باید به آن توجه شود این است که سعی کنید در صورت امکان کدهای جاوااسکریپت ارائه شده از سوی سرویسهای آمارگیری را در پایین‌ترین قسمت ممکن در قالب صفحات (مثلاً قبل از تگ </body>) قرار دهید. این کار باعث می‌شود که کندی بارگذاری اسکریپت یا در دسترس نبودن سرویس آمارگیری انتخاب شده باعث ایجاد مشکلات کمتری برای بازدیدکننده‌ی سایت شود.